- Nieuws
- Welkom
- Het Woud
-
Ambachten
- Alchemist
- Ambachtelijk St. Thomas Gilde >
- Bandweven >
- Bier brouwen
- Bode >
- Bontwerker >
- Boog maken
- Borduurwerk >
- Bourrelet maken
- Breien >
- Couvre-chef maken
- Drievingerwant
- Geneeskruiden
- Hoeden maken >
- Hout bewerken >
- Juwelier >
- Kaartweven
- Koperslager >
- Lantaarnmaker
- Leerwerk >
- losse mouwen
- Maliënmaker
- Mandenmaker
- Marktkooplui
- Ondergoed
- Pottenbakker >
- Riemensnijder
- Schilder
- Schoenmaker >
- Schrijver
- Tekenaar met zilverstift
- Tenten maken
- Torenblazer
- Trippenmaker
- Tuigenmaker >
- Wapensmid >
- Weven
- Wol verven
- Ark van Noach
-
Erfgoedbreed
- Aaltense Goor
- Achterhoekse vlag
- Buitenmuseum Lochem
- Cruydthof Ammersoyen
- Emilie und Hans Stratmans Stiftung
- Ere wie ere toekomt
- Heggenvlechters
- Heroïsche heilige
- Icoonlandschap 4
- Klooster Sibculo
- Kracht van kronieken
- Kroonluchter top 100
- Kruidentuin Stein
- Middeleeuwen in scherven
- Nijenbeek kasteelruïne
- Paradijstuin
- Roots of the Queen
- Stad Staverden
- De Hoge Berg, Texel
- De rode ridder
- De eenhoorn achterna
- Wapentableau
- Erepodium Maelwael
- Evenementenarchief
- Gouda 750 jaar Stad
- Getijdenboek
- Hertog Willem
- Historie van Gelre
-
Maelwael Lymborch
- Beeldtaal
- Crécy 1346
- Cryptisch schrift >
- Driekoningen
- Gebarentaal
- Gebr.van Lymborch
- Grassi's schetsboek
- Gulzigheid
- Handschoenen
- Hernoemd tot Van Lymborch
- Kindermoord
- Koudste maand
- Maand van Mars
- 1 Mei - lenterit
- Muzikaal onthaal
- Nieuwjaarsdag
- Nijmegen ca. 1400
- Paard en mens
- Pelgrimskruik
- Profiel-portretten
- Sergent d'armes.
- sprekende kleuren
- Steenbok
- toernooischild
- Valkenjacht vlnr
- Veelzijdige paarden
- Wanten
-
Maria van Gelre
- Jaarboek Kostuum 2019
- Biografie Marie d'Harcourt
- Ceintuur geborduurd
- Bruidsschat op de pof
- Eelt op je knieën
- Eerste Kerstdag
- Engelen bij Maria
- Gebedenboek Maria van Gelre
- Hand van de meester
- Hermelijn
- Hofmakerij in Gelre
- Hortus conclusus
- Houppelande
- Houppelande ontleed
- Imitatio Mariae
- Mariabeeld Renkum >
- Maria van Gelre on tour >
- Maria van Gelre's ceintuur
- Maria van Gelre's kerkschat
- Maria van Gelre's gordel
- Onder de loep nemen
- Paard en tuig
- Parel symboliek
- Pluim op je hoed
- Reinald IV
- Riem onder het hart
- Rozet van parels
- Ten voeten uit
- Zo blank als sneeuw
- Media
-
Onderzoek
- bellenville ook gelders
- Charles d'Orléans >
- DNA & eiwit research
- DNA / eiwit research 2
- Donor onbekend
- Elburg ideaalstad
- Festina lente
- Gouden zegel Karel IV
- Handgebaar
- Het Middeleeuwse Banket
- honi soit qui mal y pense
- In amazonezit
- Kroniek van Froissart
- Laudate
- Maria van Brabant
- Meisje met de parel
- Herder met hoorn
- Midwinterhoorn
- Sint Nicolaas
- Stekeligheden
- Vlindermadonna van dichtbij
- Vorstelijke bontmuts
- Vroom keramiek
- Wat een kers niet vermag
- Personages
- Projecten 2005-22
-
Publicaties
- Catalogus 'Ik, Maria van Gelre'
- Edelman Bedelman
- De gebroeders Van Limburg
- Guillaume Machaut
- Grondleggers schilderkunst
- De hand van de meester
- Jaarboek 2023
- Jaarboek Gelre CXI
- Kastelen in Gelderland
- Maelwael Van Lymborch
- The making of... Magazine 600
- Maria van Gelre 1380-1429
- Middeleeuws koken >
- Negen Besten
- Op reis en aan tafel met Katherina van Kleef 1417
- Stoute schoenen
- Het verleden op je bord
- Het Woud der Verwachting
- Ridders van Gelre >
- Symbolen van Gelre
- Valkenjacht
- Voor het noenmaal..
- Donateur worden
- Contact
- Nieuwsbrief
Buitenmuseum Lochem
Stadswandeling via Lochemse locaties met belangwekkende historie
Stadsreliëf de Oude Gedaante naar nieuwe plek in het hart van Lochem
Het 75-jarige Hotel Hof van Gelre bezorgde Lochem een stadsreliëf in brons. Allerlei fondsen, de gemeente en het hotel bekostigden dit kunstwerk. Binnenkort zal dit reliëf als startpunt bij de stadswandeling in het hart van Lochem gaan dienen, Dit rondje in en om het eeuwenoude stadshart dat tot Buitenmuseum verklaard
is, verbindt de meest markante en gedenkwaardige locaties uit Lochems rijke verleden. Voorlopig was het stadsreliëf ondergebracht in het gemeentehuis aan het Twentekanaal in afwachting van de renovatie van de Lochemse binnenstad. Nu die nog even uitgesteld is, |
vormt de opening van het nieuwe VVV-Inspiratiepunt in het Oude Stadhuis in combinatie met de voltooiing van het Buitenmuseum een uitstekende aanleiding om het stadsreliëf voorgoed naar een centrale locatie over te brengen. Het stadsreliëf komt links van de toren, waar een vaste bank en stoelen een mooi trefpunt voor de stadswandeling onder leiding van gidsen vormen. De roemruchte historie van Lochem laat zich aan de hand van het stadsreliëf prima illustreren, ondermeer de verijdelde poging van Spaanse soldaten om in een hooiwagen verstopt de stad te overvallen.
|
Poort tot heden en verleden biedt entree tot Lochem en de Achterhoek
Op 9 oktober 2015 onthulde burgemeester Sebastiaan van 't Erve het eerste bord uit een serie historieborden in Lochem. Het infobord bij het bronzen beeld van de Hooiplukker verwijst naar de mislukte list van de Spanjaarden om de stad Lochem in te nemen met soldaten verborgen in een hooiwagen. Poorters' Jan mocht als zovelen destijds, op de brug die binnen- en de buitenpoort verbond, hooi plukken voor zijn geit. Toen hij echter de laars te pakken had van een Spaanse soldaat sloeg hij alarm. De mislukte list in Lochem werd een successtory, vergelijkbaar met maar net anders dan de list met het Paard van Troje en het Turfschip van Breda.
|
Buitenmuseum Nu is de geschiedenis van Lochem grotendeels in woord en beeld via infoborden beschikbaar. De route staat in de app RoutAbel en kan gratis worden gedownload. Men krijgt dan de route langs alle borden met extra informatie. De route is 4,5 km lang (zie onderstaand screenshot). Het VVV-Inspiratiepunt in het Oude Stadhuis is eveneens vernieuwd. Op digitale wijze biedt de VVV toegang tot de Achterhoek als poort tot heden en verleden van stad en gemeente Lochem en de regio eromheen. |
Maquette Lochem van Assueer Baron Schimmelpenninck van der Oije
Deze maquette van de vestingstad Lochem is gemaakt door Mr. A.J. Baron Schimmelpenninck van der Oye ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van Lochem als stad in 1933. Als voorbeeld gebruikte hij de oudst bekende kaart van Lochem, die Jacob van Deventer (*1505 Kampen - †1575 Keulen) voor de Stedenatlas vervaardigde, in opdracht van Philips II. Die zou uit militar oogpunt gemaakt zijn en bleef geheim. Hij wordt bewaard in de Biblioteca Nacional de España. |
Assueer Jacob Schimmelpenninck van de Oye kwam op 1 mei 1914 van Voorburg naar Lochem en ging met zijn gezin wonen in huize Java, Zwiepseweg 2. Hij werd in 1872 geboren in Nijkerk, waar zijn vader burgemeester was. Hij was een telg uit een adellijke familie uit Gelderland met connecties zowel met Huis Ampsen als de Cloese. Hij zou tot zijn dood in 1945 in Lochem blijven en zich interesseren in Lochems geschiedenis, getuige ook dit werkstuk van zijn hand. |
Het bronzen stadsreliëf de Oude Gedaante van Lochem [1]
Tekst voor bezoekers van Lochem bij het bronzen stadsreliëf
Tekst voor bezoekers van Lochem bij het bronzen stadsreliëf
Meer dan duizend jaar geleden vestigen zich hier de eerste mensen, op een glooiing langs de Berkel. Ze bouwen huizen en een kerkje. In 1233 krijgt de nederzetting stadsrechten van graaf Otto II. Rondom het stadje komt een dubbele gracht en een zware muur met drie poorten. In de late middeleeuwen is Lochem een grafelijk hof, twee conventen en drie gilden rijker. De kerk is uitgegroeid tot een voornaam gebouw en de handel bloeit als nooit tevoren. In de 16de eeuw breken echter zware tijden aan. De vesting wordt herhaaldelijk belegerd en ingenomen. In 1615 breekt er brand uit in een bierbrouwerij. Binnen korte tijd staat de hele stad in lichterlaaie. Zo verliest Lochem op 6 april 1615 voorgoed haar oude gedaante… |
Dit bronzen beeld geeft het oude Lochem van voor de brand weer een gezicht. Je ziet dat het centrale stratenplan nauwelijks is veranderd en dat de gracht deels bewaard is gebleven. Onder de stad ligt een slapende vrouw, een zinnebeeld van veiligheid en continuïteit. Schenking Hotel Hof van Gelre bij het 75 jarig bestaan aan de gemeenschap met steun van Fonds 1819, Gemeente Lochem, Lochems Steunfonds, Rotaryclub Barchem en VVV Lochem. Gemaakt door Aebele Trijsburg en gegoten in Bronsgieterij van der Kleij. Onthuld door burgemeester Sebastiaan van ‘t Erve, 16 mei 2019. [1] Gestalte, schaduwbeeld, uiterlijk (in tegenstelling tot het innerlijk of de aard). Van gedaan.
|
Bronnen voor de reconstructie van de Oude Gedaante van Lochem (1)
Bronnen voor de reconstructie van de Oude Gedaante van Lochem (2)
Voor de Stedenatlas vervaardigde Jacob van Deventer voor Philips II een gedetailleerde kaart van Lochem. Deze kaart waarvan hierboven een uitsnede, geeft het stratenpatroon met een vrij globale impressie van de bebouwing. De atlas bevindt zich in de Biblioteca Nacional de España.
Bronnen voor de reconstructie van de Oude Gedaante van Lochem (3)
Het stadsreliëf van Lochem, experimentele archeologie en kunst ineen
Het getuigt zeker van lef om een stad te reconstrueren naar een verschijningsvorm van pakweg vier eeuwen eerder. De lezer heeft de bronnen kunnen zien en kan de stad van nu ter plekke bekijken. Er zijn nog enkele prenten bewaard uit de Tachtigjarige Oorlog, die ten aanzien van de gravure van Hogenberg ternauwenood iets toevoegen. Om het overzichtelijk te houden laten we die nu buiten beschouwing. |
De kunstenaar Aebele Trijsburg ging na bestudering van de bronnen een vergroting van de kadasterkaart overbengen op een wasplaat. Zowel de gravure van Hogenberg als de kaart van Jacob van Deventer zijn ter inspiratie benut. De gravure van Hogenberg (fig.1) is rechtgetrokken. Elk individueel pand uit de gravure van Hogenberg is in het wasmodel tercht gekomen. Hoewel Hogenberg voor de locatie van de bebouwing mooie aanknopingspunten bood, moest toch vanwege de gekozen schaalgrootte naar regionale voorbeelden voor huizen uit die tijd gezocht worden. Mede dankzij experts die bereid bleken hun kennis te delen is menig probleem gaandeweg opgelost. Een lastige klus was de Gudulakerk, die vaak als kruisbasiliek is afgebeeld. De huidige hallenkerk was ooit een pseudo-basiliek. Maar wanneer is de vraag. Zelfs als bij de brand dit al een hallenkerk was, is daar geen klip-en-klaar bewijs van. Die kruiskerk is nog herkenbaar, dus vandaar dat die in de Oude Gedaante toch maar in ere is hersteld. |
Bronnen voor de reconstructie van de Oude Gedaante van Lochem (4)
Voor de Stedenatlas vervaardigde Jacob van Deventer voor Philips II een tweede kaart van Lochem, . waarop als hoogtepunten: watermolens, stadsmuren, poorten, kerkgebouwen, één naamloos gebouw in de stad en enige gebouwen daarbuiten. De atlas bevindt zich in de Biblioteca Nacional de España.
Het Grafelijke Hof te Lochem verdient nader onderzoek en discussie
De heer van Zutphen heeft in 1059 de meeste bezittingen in Lochem. Er worden tien horige hoven genoemd met twintig horigen, waarvan er één in Zwiep (Swipe) ligt, maar de precieze plaats is onbekend gebleven. In de 13de eeuw komen in de grafelijke bezittingen drie hoven en een erf voor. Een hof te Lochem, erf Brinkering te Barchem en twee hoven te Klein Dochteren, namelijk een hof te Velhorst en een hof te Dedingsweerde. [Opkomst van het Huis Zutphen: graafschap-middeleeuwen]
Op de kaart neemt het gebouw in de stad rechts van de Molenpoort een uitzonderlijke positie in. Hier situeert Fokkelien von Meyenfeldt het Grafelijke Hof, een hypothese die op bijval rekenen kan van diverse onderzoekers van de historie van Lochem: CeesJan Frank en Alfred Stern. Zij publiceerde haar hypothese in 2000 in het blad Scholtampt van Lochem. Alfred Stern vermeldt op zijn website Graafschap-Middeleeuwen twee visies, naast die van Fokkelien von Meyenfeldt ook die van André Reincke. Reincke localiseert het Hof in een zoekgebied ten oosten van de Gudulakerk, dat wellicht samenvalt met 't Ei, een oude toponiem die hij qua vorm meent te herkennen in het verloop van de kromme stegen in die wijk. Inmiddels is nog een historisch onderzoeker actief nl. Wilma Nijenhuis. Zij vermoedt een relatie in de Late Middeleeuwen met de horige erven in de buurschap Langen toen op erve Rienderinck een leenheer zetelde die wellicht hof hield in dit centrum. Heeft het hof te Lochem toen als woonstee voor de scholtis gediend? . |
Een telefonische rondgang en e-mail contacten met de hier genoemde personen leidde vanzelf tot het idee de plaatsing van het stadsreliëf te gebruiken om de visies met geïnteresseerd publiek te delen en via discussie tot inzicht te komen. De wordingsgeschiedenis van de stad verdient naast de wordingsgeschiedenis van het stadsreliëf een publiek debat. Vanuit het Historisch Genootschap klinken stemmen om dit op te pakken. Focko de Zee als verbindende schakel Dat het Buitenmuseum is gerealiseerd en binnen afzienbare tijd via een handzaam routeboekje verkrijgbaar zal zijn via de VVV Lochem, is te danken aan Focko de Zee. Bovendien was hij nauw betrokken bij de wordingsgeschiedenis van het stadsreliëf. Hij bemiddelde in de levering van een megagrote kadasterkaart van Lochem. Jarenlang verzorgde hij lezingen voor de gasten van Hotel Hof van Gelre over de geschiedenis van Lochem en zag kans met hulp van buurman Wout Klein een reeks thema-boekjes te schrijven voor een breed publiek. |
Hoe lang de weg ook was en hoe ver, de Hof van Gelre route is gere(e)d
Jubileumcadeau Hotel Hof van Gelre Vóór het 70-jarig bestaan van het Hotel Hof van Gelre is de VVV benaderd met de vraag of men een wens had, die zowel bij inwoners als toeristen in de smaak zou vallen. Een vraag die directeur Henny Berendsen eerst in het dagelijks bestuur en toen in het algemeen bestuur bracht. Iedereen herinnerde zich de Hof van Gelre route, die bij het 50-jarig bestaan van het hotel tot stand kwam, een tegelroute die de charme van eenvoud verenigde met een innovatieve invulling en zelfs een verdienmodel opleverde via het routeboekje. Iedereen was ervan overtuigd dat de Hof van Gelre route aan vernieuwing toe was. Maar dat was een brug te ver. Het werd een startpunt bij de VVV in de vorm van een stadsplattegrond, zo mogelijk in brons naar voorbeelden elders, ook geschikt voor blinden. Die zouden zich door het reliëf af te tasten ook een beeld van de stad kunnen vormen. Bij het hotel vond men dit prima en startte een geldinzameling. Intussen is bij andere (grotere) steden geïnformeerd naar prijzen en kunstenaars. De inzameling viel tegen en de begroting nog veel meer. Al snel werd besloten om dit plan pas bij het 75-jarig bestaan opnieuw te lanceren. |
Vernieuwing Hof van Gelre Route Vanuit het Historisch Genootschap gingen stemmen op om in de gemeente infoborden te gaan plaatsen naar voorbeelden die voorzitter Bert Brand elders had gezien. Een werkgroep waarin VVV, HG en AbelLife deelnamen ontwikkelde met vaart een bordenproject voor Lochem, Laren en Barchem. Men ging met de pet rond voor een pilot. Toen de financiering rond was, volgde de realisatie. In 2015 was de eerste fase een feit. In Lochem viel op voorstel van de VVV de pilot samen met de befaamde Hof van Gelre route. Vanzelfsprekend had de werkgroep de ambitie om die route te voltooien en vatte bovendien moed om na te denken over een serieus startpunt bij een bronzen stadsreliëf in de nabijheid van de VVV. Zo kwamen praktisch gelijk twee elkaar versterkende projecten gereed. In 2018 fase twee van de borden en daarna het stadsreliëf. Dat laatste kon echter nog niet in het hart van Lochem geplaatst worden vanwege een op handen zijnde herinrichting van de binnenstad. Die is nog steeds in ontwikkeling, maar dankzij het gereed komen van het VVV-Inspiratiepunt is besloten om het stadsreliëf nu al in het hart op zijn plek te zetten. |
Het VVV-Inspiratiepunt in het Oude Stadhuis van Lochem, geheel vernieuwd, verwijst naar Lochem en de regio. De foto's van het interieur van het VVV-Inspiratiepunt © Stichting Achterhoek Toerisme, Borculo 2021.