Ceintuur geborduurd
Maria van Gelre's ceintuur voorzien van een bijzondere decoratie...
1) Marie d'Harcourt, miniatuur in haar Gebedenboek
Ceintuur geborduurd
Dankzij onderzoek bleek reconstructie van gesp & riemtong historisch verantwoord mogelijk. Op de ceintuur lijkt het borduurwerk beperkt tot telkens vijf parels in een herhalend patroon op rij. Om de ceintuur toch conform de luxueuze en modebewuste houppelande een geloofwaardige allure te geven, is Betty Dijk benaderd. Hier volgt haar bijdrage over de reconstructie van de ceintuur met een adembenemende decoratie.
|
2) Maria van Gelre, detail tekening UB Uppsala
Het gewaad dat Marie d'Harcourt in haar gebedenboek draagt is dermate gedetailleerd dat bij de reconstructie zelfs de stofkeuze zich liet bepalen.
Maar de ceintuur geeft minder info. Eigentijdse miniaturen, vondsten uit archeologisch onderzoek & objecten uit musea dienden als referentie. 
3) Replica-ceintuur geborduurd met parels
|
Middeleeuwse ceintuurs uit diverse collecties, zowel objecten als afbeeldingen [afb. 4 abcde]
Ceintuur, zwarte zijde / zilverbeslag,
2de helft 15de eeuw, Hradec Králové, U/O 656, Oost-Boheems Museum, Hradec Králové, Tsjechië
|
Riem met bloemvormen (detail), sculptuur, 13de eeuw, Historisch Museum Oslo. NB op dit ceintuur staan ornamenten, zoals door de maakster, Betty Dijk, zijn toegepast bij de replica ceintuur voor Maria van Gelre.
|
Riem met profielen, ca. 1350-1400. Italiaans. Metropolitan Museum of Arts, New York
|
Italiaanse Renaissance 14de-15de eeuw
|
Maria met Kind (detail), tempera op paneel; Meister von Maria am Gestade(?), c.1455-1465; Stiftsmuseum Klosterneuburg, Oostenrijk.
|
Hoe een ceintuur voor Maria van Gelre / Marie d'Harcourt te maken ~ BETTY DIJK / tekst
|
Maria van Gelre kennen we van het prachtige gebedenboek, wat zij liet maken tijdens haar leven begin 15de eeuw. We zien haar blauwe houppelande, het goudkleurig hoofdkapje met de bourrelet én een onduidelijk zwart stukje ceintuur. (1) Daaruit rees de vraag een duidelijk middeleeuwse ceintuur voor haar te maken. Er moest dus gezocht worden in boeken en op internet naar afbeeldingen van ceintuurs, riemen en belts, op schilderijen en miniaturen uit die tijd. Vanuit de beelden die je tegenkomt kun je zien, of raden, welke materialen er zoal werden gebruikt. Soepel leer en linnen als basis en metalen en edelstenen voor de versiering. Het metaal, kleine plaatjes ijzer, koper, zilver en goud werden bewerkt door edelsmeden. Edelstenen, parels, parelmoer en ivoor werden opgenomen en verwerkt in metalen vattingen, of rechtstreeks op de ceintuur bevestigd. In de riem van Maria van Gelre is linnen als basis gebruikt. Vier lagen van 6 cm breed en 210 cm lang op draad geknipt en op elkaar geregen. Daaromheen een strook linnen van 14 à 15 cm waarvan 1 cm inslag aan elke kant (4). Dit wordt vastgenaaid in het midden van de vier laagjes linnen. Omsloten door twee zwarte stroken zijde van 8 cm met naden aan weerszijde van de linnen binnenkant. Dit om een plat vlak te krijgen en geen verdikkingen in het midden. (5) Anders zou het niet kunnen passen in de gleuf van de gesp en van de riemtong (zie doorsnede: fig. 6). Voor de sluiting was een mooie historische gesp van 6 cm breed nagemaakt door atelier Zilverlinde, Zwolle. Ceintuurs waren nuttig om kleine voorwerpen als buideltjes en bestek aan te hangen, en de kleding op zijn plaats te houden, hoog in de taille. Maar ook om te pronken met het lange rijk versierde overschot van de riem, wat goed zichtbaar aan de zij- en achterkant over de robe hing. Mannen droegen hun riem laag en hingen hun tassen en gereedschappen eraan. |
5) Vier lagen linnen, l x b = 210 x 6 cm, eromheen 14 à 15 cm linnen.
6) Schematische voorstelling opbouw ceintuur voor Maria van Gelre.
Edelen lieten veelal parels en edelstenen in vattingen van goud of zilver op hun riem zetten. Het ijzer en koper was natuurlijk voor de minder bedeelden.
Nu moest de riem nog zijn identiteit krijgen of te wel versierd worden. Voor de riem van Maria van Gelre hebben drie dames van de stichting 'Het Woud der Verwachting' hun kennis en juwelenkist opengesteld met name Elvire, Rianet en maakster Betty. Het leverde zilver, zoetwaterparels en edelstenen op. Deze werden samengevoegd en verwerkt tot kleine broche-achtige ornamenten. Ze werden met regelmaat en zorgvuldige schikking op het linnen bevestigd. De rij van telkens een vijftal parels op de ceintuur in de miniatuur is daarbij op subtiele wijze geprofileerd. En zo ontstond deze hernieuwde versie, gebaseerd op beelden en technieken uit de middeleeuwen, zes eeuwen later, voor Maria van Gelre. |
Hoe zo'n lang ceintuur met ornamenten veilig weggeborgen kan worden? Daar heeft het atelier een mooie oplossing voor.
Gesp vervaardigd door Atelier Zilverlinde
Riemtong vervaardigd door Atelier Zilverlinde
|
Rogier van der Weyden, Maria Magdalena lezende, d.d. vóór 1438. De riemtong diende als voorbeeld voor die van Maria van Gelre. Vier van de zeven bedeltjes zijn verguld, drie zijn parels. Het aantal van zeven heeft een symbolische waarde.
|
|
|