Hanzestad en -handel / Twee handen op één buik in de Middeleeuwen
|
Vrije doorvaart moest soms worden bevochten
De doorvaart richting Oostzee werd soms belemmerd. Dan trokken de Hanzesteden samen ten strijde als leden van het Hanzeverbond tegen zo'n blokkade: Gelderse steden zoals Zutphen, Doesburg, Arnhem, Harderwijk, Hattem en Elburg inclusief toenmalige Gelderse steden in het Overkwartier, met name Roermond en Venlo. En Overijsselse steden uiteraard: Kampen, Hasselt, Zwolle, Deventer, Rijssen, Oldenzaal, Ommen en tenslotte Friese steden: Stavoren, Bolsward en Hindeloopen. |
Op het plaatje zie je twee koggen in strijd met elkaar.
Het kasteel op de voor- en achtersteven kon uit militair oogpunt voordeel opleveren door het hoogteverschil. In zo'n kogge gingen gewapende manschappen mee. De machtigste stad, Kampen, telde zo’n 12.000 inwoners en 120 schepen ‘by der see’ anno 1416, een zeevloot die zijn weerga niet kende, wellicht groter was dan die van alle Noord-Nederlandse havensteden samen. Recent is in Kampen een kogge nagebouwd conform wrakhout uit A°1336. Kampen is de enige stad in Nederland die over zo'n perfect gereconstrueerde kogge beschikt. |
Kogge, symbool van de Hanze. Met St.Ursula en haar gezellinnen (C. Hellström cf. middeleeuws fresco; Sjöhistoriska museet, Stockholm)
"Het Woud der Verwachting" laat zeven re-enactors figureren in een verfilming
|
Handel en Hanzesteden in Noordwest-Europa zijn zeer nauw aan elkaar verbonden. De Hanze spreekt tot ieders verbeelding dankzij de combinatie van solidariteit, daadkracht en ondernemerschap, zeker nu in Europa wordt geïnvesteerd in allerlei vormen van samenwerking op diverse gebieden, eerst economisch nu ook cultureel. Net als het geld dat men ermee verdiende en liet rollen, kende de Hanze twee zijden. Enerzijds het Hanzeverbond van de kooplui, anderzijds de Hanzesteden als thuisbasis. Het Hanzejaar 2023 was zeker niet voorbij toen minder een week tevoren "Het Woud der Verwachting" werd verzocht om mannen mee te laten spelen in een film als kooplui die hun stad zouden kunnen vertegenwoordigen. "Het Woud der Verwachting" was onmiddellijk bereid om figuranten te benaderen en te motiveren hieraan mee te werken. In allerijl zijn er zeven man bereid gevonden om naar de filmset af te reizen. Ze zijn eerst gefotografeerd net als hun historisch verantwoorde kleding. Na controle en akkoord van de regie mochten ze komen opdraven. Het was in elk opzicht een grensverleggende belevenis! |
Oudste stadszegel van Harderwijk (1263)
Harderwijk zegelde met een kogge, een zeewaardig vrachtschip en de belangrijkste schakel in de handel op Scandinavië en de Oostzee. Op de mast de vijf-bladige Gelderse bloem, rechts een zespuntige ster. Het randschrift in het Latijn luidt vertaald: zegel van de burgers van Harderwijk. |
Simon Bening, oktoberblad in een kalender in een Vlaams brevier, hijskraan voortbewogen door mensen in een tredmolen. Een schip met wijnvaten wordt gelost, verwijzing naar oktober, wijnmaand.
Zonder de dames die zorgden dat ze in het bijbehorende pak gestoken werden, zouden de mannen nergens zijn. Vanuit de filmcrew stonden weer andere dames klaar in de kapsel- en grime studio om een geloofwaardige middeleeuwse look tot stand te brengen. Tegensputteren
hielp niets, overtuigd als zij waren van hun specifieke kennis op dit vakgebied. Het spannendste was vanzelf de film shoot. Door de filmopname op De Doornenburg half maart 2023 wist men al dat de meeste tijd zou gaan zitten in het wachten op het moment dat je (als Hanze-koopman of schepen) voor de camera mocht optreden |
Muurschildering Hanzezaal Stadhuis in Keulen, nu in Wallraf-Richartz-Museum. Karel IV draagt de koningskroon en de scepter die bij zijn status als Rooms-Koning horen. Op de banderol die hij in zijn rechterhand heeft uitgerold, staat: “Ir suelt des ryches noet besinnen, Wael up verlies ind up gewinnen.”, wat betekent: "Bezin je op wat het Rijk nodig heeft, ongeacht wat je verliest of wint”.
|
|
"Het Woud der Verwachting" bracht zeven man op de been. Verder kwamen er nog eens drie extra opdraven.
Tien man sterk waren deze Hanzekooplieden in staat de indruk te wekken met hun complete handelsimperium bijeen te zijn om besluiten te nemen over een offensief. |
Een vergelijkbare prestatie leverde een Engelse cineast die het immense leger van Napoleon liet naspelen door enkele honderden ruiters en soldaten. Digitale techniek
en slimme trucjes kunnen onhaalbare en onbetaalbare producties geloofwaardig realiseren, zo ontdekten wij. |
