Henk Demoed in memoriam
dr. Hendrik Bernard Demoed
Henk * Enschede 21 mei 1940 † Zutphen, 19 september 2016 |
Henk Demoed wist ons telkens te verrassen, vaak met zijn kennis en even vaak met zijn fijne humor en milde kritiek, die hij bijzonder treffend kon verwoorden.
Zijn proefschrift: "Mandegoed schandegoed", met als ondertitel: "een historisch-geografische beschouwing van de markeverde-lingen in Oost-Nederland in de 19de eeuw" was zijn geesteskind. Talrijke pennenvruchten van zijn hand getuigen van zijn actieve betrokkenheid bij de beoefening van de lokale, regionale en de provinciale geschiedschrijving. |
Daar kunnen we in Zutphen, in De Graafschap en in Gelderland nog
altijd van profiteren. Zoals men in de streektaal zegt: "Wen schrif, den blif" / "Wie schrift, die blijft". Als historisch geograaf stelde hij groot belang in de precieze ligging van de locaties die de Gebroeders van Limburg hebben geschilderd. Die schetsen hopen wij - met hulp - in de toekomst ooit te publiceren In het kader van zijn interesse voor Het Woud der Verwachting volgt in herinnering aan zijn steun achter de schermen een heraldische bijdrage uit Gelders Erfgoed 2002 - nr. 3. |
Initiaal met Jan III van Brabant (1300 - 1355) verbeeld als everzwijn, belegerd door vijanden
|
De initiaal dateert uit 1438.
De voorstelling heeft betrekking op een vroegere gebeurtenis, namelijk een coalitieoorlog tegen Brabant in 1334. De gebeurtenis moet tot de verbeelding gesproken hebben. Het Wapenboek van de heraut Gelre opent met het gedicht Van den ever, dat met 17 oorlogsverklaringen op rijm tegen hertog Jan IIII begint. Elke uitdaging wordt vooraf gegaan door een wapentekening die de identiteit onthult van de sprekend opgevoerde tegenstander. In het gedicht wordt een jachtscène opgeroepen waarin hertog Jan III (voorgesteld als ever) door zijn wraakzuchtige tegenstanders (voorgesteld als een troep jachthonden) wordt opgejaagd en omsingeld. Hetzelfde beeld dus als in de initiaal. |
|
|
1 de sable au lion d'or, armé et lampassé de gueules, op een gouden veld een zwarte leeuw, genageld en getongd van rood (Louis de Nevers, comte de Flandre)
2 d'or au lion de sable, chargé d'une barre componée d'argent et de gueules, op een gouden veld een zwarte leeuw, beladen met een linker schuinbalk van zilver en rood (Jean II, comte de Namur dont les armes sont d'or au lion couronné de sable, au bâton de gueules brochant) 3 d'or au lion de sable, au bâton engrêlé de gueules brochant, op een gouden veld een zwarte leeuw, een uitgeschulpte rode schuinbalk over alles heen (Guy de Namur, frêre du comte Jean II) 4 écartelé aux 1 et 4, d'or au lion de sable (Hainaut); au 2 et 3, d'or au lion de gueules (Hollande), |
gevierendeeld, op 1 en 4 op een gouden veld een zwarte leeuw (Henegouwen); op 2 en 3 op een gouden veld een rode leeuw (Holland) (Guillaume I, comte de Hainaut et de Hollande)
5 d'or au lion leopardé de gueules, op een gouden veld een gaande rode leeuw (Jean, comte de Katselellenboge) 6 de gueules au lion d'argent, op een rood veld een zilveren leew (Thierry III, seigneur de Heinsberg) 7 d'or au lion de sable, armé et lampassé de gueules, op een gouden veld een zwarte leeuw, genageld en getongd van rood (Guillaume V, comte de Juliers) 8 échiqueté d'or et d'azur, ruitsgewijs geschakeerd van goud en blauw (Waleran, comte de Spanheim) |
Hertog Jan III van Brabant voorgesteld als everzwijn met een wapenmantel met daarop het wapen van Brabant/Limburg. Wapenboek van de heraut Gelre, fol. 2 v. HS Brussel KB, Manuscrits divers 15625-56
9 de gueules au rais d'escarboucle fleurdelisé et pommeté d'or,
op een rood veld een gouden karbonkel, gelelied en met belletjes bezet (Thierry VIII, comte de Clèves) |
|
10 d'or à la fasce échiquetée de trois tires d'argent et de gueules,
op een gouden veld een dwarsbalk geschaakt in drie rijen van zilver en rood (Adolphe II, comte de La Marck) 11 de gueules à la fasce échiquetée de trois tires d'argent et d'azur, op een rood veld een dwarsbalk, geschaakt in drie rijen van zilver en blauw (Adolphe de La Marck, évêque de Liège) 12 d'argent à la croix de sable, op een zilveren veld een zwart kruis (Waleran de Juliers, archevêque de Cologne) 13 écartelé aux 1 et 4, de gueules au lion d'argent (Bohème); aux 2 et 3, burelè d'argent et d'azur, au lion de gueules (Luxembourg) |
gevierendeeld, op 1 en 4 op een rood veld een zilveren leeuw (Bohemen); op 2 en 3 op een veld van zilveren en blauwe dwarsstrepen een rode leeuw (Luxembourg) (Jean, roi de Bohème et de Pologne, comte de Luxembourg
14 d'azur au lion d'or, op een blauw veld een gouden leeuw (Renaud II, comte de Gueldre) 15 à nouveau les armoiries du comte de Hainaut qui doivent peut-être désigner ici son frère, Jean de Hainaut, seigneur de Beaumont 16 d'argent au lion de gueules, armé et lampassé d'or, op een zilveren veld een rode leeuw, gewapend en getongd van goud (Thierri, seigneur de Fauquemont) |
17 écartelé aux 1 et 4, burelé d'or en de gueules (Looz); aux 2 et 3, de gueules semé de croisettes d'or, à deux saumons adpossés du même, brochant sur le tout (Chiny), gevierendeeld, op 1 en 4 een veld van dwarsstrepen van goud en rood (Looz); op 2 en 3 op een veld van rood bezaaid met gouden kruisjes, over alles heen twee ruggelings afgewende zalmen eveneens van goud (Chiny) (Louis IV, comte de Looz et de Chiny).
Literatuur:
Laurent, René, 'L'inventaire des chartres de Brabant établi par Adrien van der Ee', in Scriptorium 23 (1969), 384 - 392. Anrooij, W. van, Spiegel van ridderschap, Heraut Gelre en zijn ereredes (Amsterdam 1990), 97-98. |