Maria van Gelre on tour

Maria van Gelre on tour... vanaf 13 september 2023

Na kasteel Rosendael gaat zij Gelre rond inclusief Geldern + Jülich

Expositie Maria van Gelre langs steden en kastelen in het oude Gelre

Een mini-expositie laat een breed publiek in alle delen van het voormalig Gelre kennismaken met deze aparte dame die politiek haar mannetje stond. Als derde hertogin op rij die géén kinderen kon krijgen, moederde zij als vanzelf over de kinderen van Reinalds zuster Johanna, te weten Willem en Maria van Arkel en later over de kinderen van Maria van Arkel, Arnold en Willem van Egmond. Haar gedwongen vertrek na de dood van hertog Reinald IV, die liever paarden fokte dan regeerde, laat onverlet dat zij via haar Gebedenboek herinnerd wordt.

Kasteel Rosendael

'De Dikke Tinne' Hattem

Kasteel Grave

Maria's geliefde verblijfplaatsen

Drie maal drie kastelen die geregeld bewoond werden door Maria van Gelre: in de eerste kolom van de drie staat kasteel Rosendael, in de tweede kolom is de Dikke Tinne in Hattem te zien, de derde kolom bevat driemaal het kasteel te Grave, waar ze uiteindelijk regelmatig vertoefde. Zeker in de beginjaren heeft zij Rosendael veruit het meest frequent bewoond. De speciale positie die deze drie kastelen innamen zien we weerspiegeld in haar bemoeienis met de wanddecoratie van alledrie de kastelen. Het Hof van Gelre van Gerard Nijsten (1990) gewijd aan kunst en cultuur bevat talrijke voorbeelden:

Maria van Gelre liet Claesken die maelre na de brand van Rosendael (1412) wanden beschilderen. Naast de slotkapel bevond zich een gemaelde kamer. Samen met z'n knecht had hij er meer dan drie maanden werk mee. Al die tijd was hij in de kost bij Hubert Wolf, burggraaf van Rosendael. Op kasteel Grave had hij al geschilderd en viel blijkbaar in de smaak. In 1408/09 beschilderde meister Johan dien maelre het interieur van kasteel Hattem. Deze Johan uit Zwolle was ook glazenier, verrichtte reparaties aan de gebrandschilderde ramen en maakt nieuwe voor de grote zaal van Hattem.

Gelders Hofgezelschap, zilverstifttekening op papier.17,5 x 22,5 cm. ca. 1415. Coll. UB Uppsala

Gelders Hofgezelschap

Zowel het liggend formaat 17.5 x 22.5 en papier als drager in plaats van perkament maakt de tekening ongeschikt als boekillustratie. Was het een ontwerp voor een muurschildering of wandtapijt? Het dateert uit de tijd dat Maria van Gelre in drie verschillende kastelen wanden liet beschilderen. Mogelijk is Maria van Gelre uiterst rechts afgebeeld. De identificatie van de andere personages wordt binnenkort gepubliceerd.

Maria van Gelre gaf geregeld diverse opdrachten aan kunstenaars. Helmich die Lewe schreef in het klooster Mariënborn te Arnhem haar bekende Gebedenboek. Vele miniaturisten hebben het geïllumineerd. Met haar tweede echtgenoot Ruprecht van Gulik-Berg gaf zij opdracht voor het borduren van een kazuifel en twee dalmatieken ten behoeve van de Cisterciënzer Abdij in Altenberg, nu in de St. Maximilian Kirche Düsseldorf.

Gevarieerd beeld van het leven van Maria van Gelre in mini-expositie

Living history groep “Het Woud der Verwachting” start op 12 september 2023 op kasteel Rosendael een mini-expositie gewijd aan Maria van Gelre. Niet toevallig vindt de opening plaats ter gelegenheid van de presentatie van de nieuwste historische roman van Lydia Rood “DE MAAGD VAN ROSENDAEL”.
Professor Johan Oosterman voert daarbij het woord, puttend uit zijn enorme kennis over het leven van deze Française, geboren als Marie d’Harcourt et d’Aumale, nicht van de Franse koning Charles VI.

Zij huwt in 1405 met Reinald IV, de toenmalige hertog van Gelre en Gulik. Politiek gezien een heftige periode. Haar intense bemoeienissen met de toekomst van Gelre - juist vanwege het ontbreken van een erfopvolger - hebben na het overlijden van haar man in 1423 geleid tot haar definitieve vertrek naar Gulik. 600 jaar na dit noodgedwongen vertrek komt zij terug in de vorm van een reconstructie van haar unieke hemelsblauwe houppelande, zoals afgebeeld in haar gebedenboek.

De presentatie van de roman van Lydia Rood vindt plaats voor een klein aantal genodigden. De expositie gaat na Rosendael een rondreis maken langs talrijke kastelen en steden waar Maria van Gelre eerder heeft vertoefd. Daardoor kan een breed publiek kennis maken met een ingrijpend hoofdstuk uit de historie van Gelre die tot op de huidige dag zijn doorwerking heeft in de bestuurlijke verhoudingen en vormgeving van Gelderland en daarbuiten. Voor “Het Woud der Verwachting” gaat het om een logisch vervolg op de succesvolle tentoonstelling “Ik, Maria van Gelre” in het Museum Het Valkhof in 2018/2019.

Lydia Rood / De Maagd van Rosendael
Roman gebaseerd op het leven van Marie d'Harcourt in middeleeuwse Gelre. Uitg. Ambo-Anthos 2023.
363 pagina's. € 22,99. EAN 9789026358449

Reconstructie van haar adembenemende houppelande publiekstrekker

De levensgrote kopie van Maria’s houppelande naar de originele miniatuur gaat in het kader van deze tentoonstelling eindelijk op reis, volgens het plan dat “Het Woud der Verwachting” vijf jaar geleden al had ontwikkeld maar door de Corona-uitbraak vooralsnog op de plank moest blijven liggen. Via een ronde langs verschillende stadsmusea en kastelen in Gelderland en elders in het voormalige Gelre blijkt voor de expositie veel belangstelling te bestaan. De houppelande krijgt gezelschap in de vorm van een film met de stand-in die door haar hofdames in haar gewaad geholpen wordt en daarna de St. Walburgiskerk te Zutphen via het Mariaportaal bezoekt. Voellappen maken fysieke kennismaking met de kostbare stoffen mogelijk.

Antwoordbrief van Reinald IV van Gelre en Gulik die door Maria van Gelre persoonlijk is gezegeld (rood)

Zegel Geldern, 1339-07-14 uit Archief Arnhem afkomstig, afbeelding beschikbaar gesteld door Gelders Archief

Duitstalige versie naar Geldern en Jülich

Gerd Halmanns, voorzitter van de Historischer Verein für Geldern und Umgegend werkt in diverse opzichten mee aan de Duitstalige versie van de mini-expositie.
Deze zal komend jaar achtereenvolgens te zien zijn in Haus Ingenray te Geldern en daarna in Jülich in het Museum Zitadelle.
Dat betekent voor "Het Woud der Verwachting" een nieuwe mijlpaal in de geschiedenis van onze levende geschiedenis groep. Niet minder dan een prachtige bekroning op een tijdrovende en boeiende ervaring. Het voelt goed om te merken dat dit initiatief breed gedragen wordt en daardoor ook een gevarieerder breder publiek kan bereiken dan men ooit hadden kunnen denken. Het bestuur en de vrijwilligers van "Het Woud der Verwachting" zijn zeer vereerd met zoveel medewerking en respons.