Molossos

Robuuste krachtpatser is moedig en trouw van karakter

De maand december in Les Très Riches Heures met zwijnenjacht. Links de hondenmeester in bruin-rood pak, rechts de jachthoornblazer.

Molossos stamvader van vele rassen

Wereldwijd zijn tientallen hondenrassen bekend die zouden afstammen van de Molossos, een hond die in de Oudheid al bekend was om zijn kracht, moed en trouw. Ze werden in het Nabije Oosten ingezet voor het hoeden en bewaken van de kuddes hoornvee:
schapen, geiten en koeien. Ze waren in staat om een woestijnleeuw of een beer af te schrikken, of zelfs zonder pardon af te maken.
Grieken en Romeinen brachten deze legendarische hond naar Europa en fokten daar diverse typen uit, geschikt voor specifieke taken. Als herdershond, hofhond en als jachthond op groot wild bouwden zij een reputatie op, die onverwoestbaar blijkt te zijn.

Twee verschillende honden

Negen honden staan op het decemberblad van de kalender in Les Très Riches Heures dat de Gebroeders van Lymborch illumineerden voor Jean de Berry.
Twee verschillende typen laten zich onderscheiden. Vier bruine honden met een zware boxer-achtige kop, horen bij het type Molossos, afkomstig uit Syrië.
Vijf slanke honden met een spitse snuit en korte oren doen wat de kop betreft denken aan een windhond en qua bouw aan een pointer.

Vind een hond die een perfecte match geeft met de miniatuur van de Gebroeders van Limburg en bereid is om precies zo te poseren als op de afbeelding is te zien / foto © Thijn van de Ven, 2016

Zwijnenjacht van Giovannino de' Grassi ca. 1390

Frappante overeenkomst met tekening

Deze tekening van Giovannino de Grassi, afkomstig uit een schetsboek met modellen uit de jaren 1380 - 1390, kan als voorbeeld voor de miniatuur van de Gebroeders van Lymborch gediend hebben, dat vervaardigd vervaardigd is in 1410 - 1416.
Herkenbaar zijn de twee typen honden. De Molossos rechtsboven in beeld is bij de Gebroeders verdubbeld. De jager links is samen met een hond toegevoegd.

Onder commando

Vermoedelijk is het varken "gesteld" door de honden. Dat wil zeggen dat ze het varken hebben opgejaagd tot het uitgeput was, en daarna op zijn plaats hebben gehouden. De jagers hebben het daarna "afgestoken" met een jachtspeer.
Een jager spreekt van "varken" en niet van zwijn. Burgers en leken hebben het meestal over een zwijn.
Een jager zegt ook altijd "er zit een varken in dat perceel", zelfs al ziet hij hem in liggende houding. Een jager zegt slechts dat er een varken ligt als het dood is.

Jachthoornblazer

Het blazen van "varken dood" is een eerbetoon aan het dier. De laatste twee maten van het muziekstuk vormen het Halali, een verbastering van a la lie ofwel: het ligt. Een doodsignaal wordt nooit tijdens de jacht geblazen, dat zou de jacht alleen maar verstoren. Wel als de jacht voorbij is, en er "tableau gemaakt wordt". Elke diersoort wordt neergelegd, in een bepaalde rangorde (eerst bijvoorbeeld edelhert, daarna varken, dan haar- en veerwild). Elke diersoort heeft zijn eigen signaal. Een kenner hoort dus op kilometers afstand wat er op het tableau ligt.

Miniatuur Gebroeders van Lymborch

Op de miniatuur van de Gebroeders van Lymborch is het ook heel goed mogelijk dat er geen doodsignaal wordt geblazen, maar dat de wildwagen wordt geroepen om het varken te transporteren naar de plaats waar tableau wordt gemaakt.

Door de eeuwen heen is er nogal wat veranderd wat de gebruiken en ethiek en etiquette betreft. Het is dus niet met zekerheid te zeggen. Wel gebeurt dit nog heden ten dage op deze manier en gebruiken de blazers de jachthoorn als communicatiemiddel. In wezen niet anders als anderen een mobiele telefoon zouden gebruiken.

Om aan te geven wat er gaat gebeuren (jagers verzamelen bijvoorbeeld), wat er moet gebeuren (ontladen van het geweer als een "drift" voorbij is (veiligheid!), en om aan te geven wat er is gebeurd (tableau blazen). Overigens waren er toen bij de jacht nog geen vuurwapens in gebruik.

De jachthoorn kent vele voordelen: de batterij is nooit leeg, er is altijd bereik, en door vrijwel elke jagende Europeaan wordt de boodschap begrepen. Het voegt tevens een mooie extra dimensie toe aan de jacht.

Van de redactie
De tekst over het jachthoornblazen kwam tot stand dankzij informatie verkregen van Reinout Ingmar de Jong, lid van het Jachthoorn Genootschap Betoeterd.