Gewapend Escorte
Gewapend Escorte promoveerde tot hertogelijke garde 2012-2015
|
Hoe het Gewapend Escorte ontstond
Het Woud der Verwachting kreeg in 2005 de kans om miniaturen van de Gebroeders van Limburg te gaan verbeelden. Twee kalenderbladen uit Les Très Riches Heures: de lenterit (mei) en de valkenjacht (augustus) waarin ruiters, amazones te paard de show stelen, vormden de eerste uitdaging. Om het publiek langs de route duidelijk te maken dat kinderwagens, kleuters en rollators beter aan de kant kunnen blijven, zijn sinds 2007 twee hellebaardiers in maliën voorop gegaan. Gewapend met hellebaarden maken zij ruim baan voor de paarden om te voorkomen dat er publiek onder de hoeven terecht komt. Dranghekken zijn er niet. De hellebaardiers zorgen met vriendelijke doch besliste hand dat men op zekere afstand blijft staan. Toen duidelijk werd dat het Hof van Gelre inclusief de hertog en hertogin niet kon wegblijven, terwijl de Gebroeders van Limburg met Franse adellijke ruiters en amazones van de kalenderbladen het Nijmeegse stadshart in beslag namen, werd het hoog tijd om het Gewapend Escorte op te waarderen. |
In 2012 kwam uit Wageningen het verzoek om mee te doen aan de historische optocht "De Loop der Tijden" vanwege de viering van 750 jaar Stad Wageningen in 2013. De grootste interesse ging uit naar ridders in wapenrusting! De filmopname op Huis Bergh in het kader van "Gelegerd in Gelderland" bracht al een interne discussie over ons Gewapend Escorte op gang. Nu raakte die in stroomversnelling. Deze discussie ging over meer aandacht voor kwaliteit en kwantiteit, functie en historisch gehalte.
Daarop besloot het bestuur van "Het Woud der Verwachting" tot uitbreiding, zodat het Gewapend Escorte in de nabije toekomst uit ten minste acht manschappen zou gaan bestaan. |
Hoe het Gewapend Escorte uitgroeide tot de Hertogelijke Garde 2012/15
|
Het Gewapend Escorte bewijst niet alleen nuttige diensten tijdens optochten, zoals in Nijmegen en elders. Ook bij lezingen, educatieve projecten op basisscholen, shows, exposities en evenementen is voor de leden van het Gewapend Escorte een belangrijke rol weggelegd. Het bestuur beschouwt uitbreiding en aankleding daarom als een investering met een structureel rendement. Vanaf het begin van het Gewapend Escorte droegen de hellebaardiers beenlingen in de Gelderse kleuren geel / blauw en de Gulikse kleuren zwart / geel, met als wapenrusting een maliënkolder en een helm + hellebaard of glaif. Kon dit zo blijven of zou je nieuwe keuzes moeten maken? |
|
|
Op zoek naar voorbeelden
Met het oog op een historisch verantwoorde aankleding bezochten twee vrijwilligers in de nazomer van 2012 een aantal musea in Berlijn. Hun zoektocht naar betrouwbare bronnen van informatie voor de aankleding van zo’n uitgebreid Gewapend Escorte, met de ambitie een hertogelijke garde te vormen, bleef niet zonder resultaat. Dankzij diverse musea en hulpvaardige experts is prima beeldmateriaal bijeengebracht voor de reconstructie van de militaire uitrusting, zoals die gebruikt werd in het cultuurlandschap binnen het stroomgebied van Rijn en Maas ten tijde van de hertogen van Gelre uit het geslacht Gulik (1371 – 1423), die ook graaf van Zutphen waren. . |
Het onderzoek maakte duidelijk dat van enige uniformering geen sprake was; voor de wapensmid levert dit ruimte voor variatie.
Wel moet alles uit ca. 1400 kunnen dateren. Wat de kleur van de beenlingen betreft is gekozen voor de Gelderse kleuren één |
been geel en één been blauw.
De dubbel gekleurde beenlingen gingen in de was doorlopen, een praktisch ongemak dat zo is opgelost. Inmiddels is via het Wapenboek Bellenville ontdekt dat de combinatie rood-blauw in de 14de eeuw ook voorkwam. |
|
Handgesmede wapens en wapenrusting
Klaas Kloosterhuis, wapensmid te Bierum (Gr.) tekent voor de uitvoering van de opdracht om helmen, paalwapens, kurassen en toebehoren te smeden voor het Gewapend Escorte. Hij is opgeleid aan de Arnhemse Academie van de Kunsten en leerde het vak van smid in de praktijk. Hij is als praktijkleraar metaal verbonden aan de Academie Minerva te Groningen. Op basis van de beschikbare documentatie en beeldmateriaal uit eigentijdse getijdenboeken heeft hij voor Het Woud der Verwachting een serie unieke replica’s van helmen, kurassen en wapens gesmeed. Zowel in Wageningen (15 juni 2013) als in Nijmegen (24 / 25 aug. 2013) presenteerde het Gewapend Escorte zich met zes man, hoewel de aankleding toen nog grotendeels geleend was. 
|
Perfect vakwerk
Wij vroegen ons af of wij de leden van het Gewapend Escorte elk in een eigen wapenrok moeten steken, dan wel in een Gelders wapen en zo ja, welk? Afgaand op wat de Engelse en Franse manschappen droegen tijdens de 100-jarige oorlog, bijvoorbeeld in de Slag bij Agincourt 1415, zien we aan de Engelse kant een rood kruis afgebeeld op een wit vest, en aan de Franse kant een wit kruis op een rood vest. Maar de ridders, die de manschappen commandeerden, droegen hun eigen wapenrok met persoonlijk wapen. We mogen echter niet vergeten dat de afbeeldingen van de Slag bij Agincourt vaak jaren later gemaakt zijn en daarom relatief onbetrouwbaar als het gaat om de historiciteit van de aankleding. |
|
Voorbeeld van de Gebroeders van Limburg
We beschikken wel over een eigentijdse afbeelding van een veldslag, namelijk van de Gebroeders van Limburg, te zien op de wandbespanning in de zaal, waar de hertog van Berry zijn Nieuwjaarsreceptie houdt, afgebeeld op het januariblad in de kalender van Les Très Riches Heures. Daar dragen alle ridders een wapenrok met eigen wapen over hun wapenrusting. Vrij snel beschikte onze commandant, Frederik graaf van Meurs / bannerheer van Baer, over een Meurs-Baer gekwartierde wapenrok, die gedragen wordt over een wapenrusting. |
Model wapenrok Louis de Châlons-Orange
De tweede commandant beschikt inmiddels ook over een gekwartierd wapenrok. Het gaat om Gerard, heer van Culenborch. Conform het Wapenboek van de Heraut Gelre is dat als volgt gekwartierd, namelijk: 1 / 3 van goud, beladen met drie zuilen van keel (Zuilen), 3 / 4 van zilver, beladen met een gekroonde leeuw met gevorkte staart van sabel (Leck). Beide wapenrokken zijn gebaseerd op een eigentijds model naar memorietafels uit de Lage Landen en klopt met het model van Louis de Châlons-Orange, dat door de Zwitsers is buitgemaakt bij Nancy in 1477. |
|
Manschappen in livrei met drie rode bloemen
Op advies van prof. dr. jkvr. J.M. van Winter kregen onze manschappen een goudgeel livrei met drie rode bloemen op de voor- en achterzijde (= mispelbloemen). Daarmee volgen zij het voorbeeld van hertog Willem van Gulik die bij de Slag bij Erkelenz in een goudgele wapenmantel met rode rozen (?) een knieval maakte voor Charles VI van Frankrijk om deze koning de smaad van een nederlaag te besparen. Knieval hertog Willem van Gelre voor Charles VI Waarom Willem van Gulik in deze wapenmantel is afgebeeld kan een persoonlijke keuze zijn geweest van de opdrachtgever. Opdrachtgever kan een telg uit het geslacht Bronckhorst zijn, uit welk geslacht dit boek via het Huis van Oranje in het bezit van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag is gekomen. Want de opdrachtgever heeft bij de vervaardiging van deze in het Middelnederlands vertaalde Kroniek van Froissart zelf kunnen bepalen, welke gebeurtenissen verbeeld moesten worden. Geen enkele van de talloze afschriften van de Kroniek van Froissart bevat deze afbeelding. Zie: KB Den Haag – Hs. 130 B 21. |
Gemeentewapen Lochem 2005
|
De populaire vijfbladige bloem Het valt op dat deze bloem enorm populair was bij de Gelderse steden en vaak toegepast werd in zegels en in wapens. De Gelderse bloem of mispelbloem is zelfs tot op heden behouden gebleven in talrijke gemeentewapens en – vlaggen. De oorsprong van drie vijfbladige bloemen als wapen ligt bij Otto I, graaf van Gelre en Zutphen, die in 1190 na terugkeer van een kruistocht naar het Heilige Land dit symbool tot zijn wapen verkoos en hiermee zegelde. Stichting Het Woud der Verwachting
Polsteeg 8 / 7244 PX Barchem / T 0575-5566417 [email protected] / opgericht 24 mrt 2007 – KvK 08157902 NL 97 RABO 0317 1235 13 |