Reinald IV - hertog buiten beeld
... gaf na de bruidsnacht zijn trouwkostuum weg en vertrok spoorslags!
|
Op 12 mei 1405 huwde hertog Reinald IV met Marie d'Harcourt. Na de bruidsnacht gaf hij zijn paard de sporen en vertrok. Zijn heraut kreeg zijn trouwpak cadeau. Kwam het door IJsselstein dat zijn zwager, Jan V van Arkel, had ingenomen en dat belegerd dreigde te worden door 'n Hollands-Utrechtse coalitie?
Dat zijn moeder Maria, hertogin-weduwe van Gulik en dochter van hertog Reinald II van Gelre, toen stervende was, is een misvatting. Zij is reeds op 1 november 1397 overleden. Johan Oosterman meldt dat de hertog van Brabant, Antoon van Bourgondië, de bruiloft liet verstoren door zijn heraut die Reinald IV vanwege dit huwelijk en het verbond met Frankrijk beschuldigde van verraad. Heeft Reinald daarom Crécy verlaten en niet deelgenomen aan de drijfjacht en valkenjacht van koning Charles VI? Hij zal het overhaast vertrek van Reinald betreurd hebben. Net als zijn broer, Louis d'Orléans. In 1401 leerden zij Reinald kennen die toen in navolging van diens broer Willem hen trouw beloofde. Na de bruidsnacht verdween hij zonder bruid huiswaarts. Naar de reden moeten we gissen. |
Reinald IV in: Armorial de l'Equestre de la Toison d'Or
|
Het gezicht van Reinald IV, hertog van Gelre en Gulik, graaf van Zutphen, blijft verborgen
Anno 1418. De eerste vergadering der ridderschap en steden van Gelre. Olieverf op doek, Johannes Hinderikus Egenberger (1822 - 1897) SA 4893 - Amsterdam Museum
|
Voor ons blijft het gezicht van Reinald IV, hertog van Gulik en Gelre, graaf van Zutphen, steeds verborgen. Het ruiterportret uit het Wapenboek van de Orde van het Gulden Vlies, dateert van na zijn dood. Door wapenrusting en traliehelm is hij zelf onzichtbaar. Links: Dit schilderij van het Amsterdam Museum is 19de- eeuws en past in de historiserende romantische traditie. Het verbeeldt de eerste Landdag van ridderschap en steden (zónder Reinoud IV) en berust op pure fantasie, net als het duo-portret van het liefdespaar uit Maria's Gebedenboek hieronder. |
De miniaturist heeft een ouder koppel verbeeld in luxe kleding. Via de witte rozen betuigen zij aan elkaar hun pure liefde. Miniatuur op f 007r door Master of Otto van Moerdrecht. Gebedenboek van Maria van Gelre, .
Reinald IV + Marie d’Harcourt 12 mei 1405
|
Hertogin-weduwe Maria van Gelre ontvangt een tak met (3) witte rozen van de Madonna op de maansikkel. Paginagrote miniatuur op f 476v. Masters of Otto van Moerdrecht. Gebedenboek van Maria van Gelre.
|
|
Maria staat twee keer in haar Gebedenboek, Reinald ontbreekt. De afbeelding van twee gelieven is te zien op het meiblad in de kalender van het Gebedenboek.
De vrouw overhandigt de man witte rozen; hij pakt één tak met (3) witte rozen aan. Zij behoudt zelf één tak met (2) witte rozen. De online beschrijving dateert dit blad op 1423-1426, dat is de tweede fase uit de onstaansgeschiedenis, Reinoud IV is dan overleden. De man is rijk gekleed: rode kaproen, blauwe gelobde heuk en rode kousen. Hij heeft een tuniek aan met grote zakmouwen, goudkleurig, teken van welstand. Het kleurenpalet komt geheel overeen met het Gelders wapen: gouden leeuw, rood getongd en rood genageld, blauw schild. Reinald IV blijft echter buiten beeld, elke overeenkomst met de historische werkelijkheid berust op pure fantasie. Ze zijn wel in mei getrouwd. De vrouw (maagd met los haar) heeft een goudkleurig gewaad aan met gelobde mouwen die bijna de grond raken. De rijkdom van de aankleding spat er vanaf. |
Hertogin-weduwe Maria van Gelre bij Maria
Ook uit de tweede periode dateert afbeelding f 476v met Maria van Gelre, weduwe geworden in 1423, eveneens uit haar Gebedenboek. De gelijkenis tussen de miniatuur op het kalenderblad en het blad met de hertogin-weduwe met de Maagd Maria is frappant. Weer wordt een tak met (3) witte rozen overhandigd ditmaal door de Madonna op de maansikkel aan Maria van Gelre. Masters of Otto van Moerdrecht.
Het thema van beide afbeeldingen kan eigenlijk niets anders zijn dan de liefde. In het eerste geval de hoofse liefde tussen een man en een vrouw. In het tweede geval de geestelijke liefde die de Moeder Gods via de schenking van de witte rozen uitdrukt ten opzichte van de hertogin-weduwe. De maand mei als lentemaand, bloeimaand en Maria-maand heeft van oudsher in het teken gestaan van de ontluikende en opbloeiende liefde. |
Miniatuur (detail) SBBPK_mgq42_f146r
|
Reinald IV blootshoofds in Gelderse kleuren?
De catalogus 'Ik, Maria van Gelre' maakt melding van de mogelijke ontdekking van Reinald IV. In de marge van de miniatuur in het Gebedenboek van Maria van Gelre staat een manspersoon. Hij zou Reinald, hertog van Gelre kunnen zijn, opperde Karl Keller in 1969, meldt Johan Oosterman. Op dezelfde miniatuur kan Maria van Gelre afgebeeld zijn, in positie tegenover haar echtgenoot, zoals donoren vaker op een altaarstuk of in een miniatuur worden afgebeeld. Elk bewijs ontbreekt; het kunnen evengoed neef Willem van Arkel e/o Arnold & Willem van Egmond zijn die aan het hof opgroeien. |