Renkums borduursel - Reinald IV met baard en kroeskop verbeeld?
|
Wie is de man die Jezus zou willen ontvangen?
Wie is die man, gekleed in een voetlang blauw, rood gestreept gewaad, die de rol van de grijsaard Simeon bij de Opdracht in de Tempel naspeelt? Hij staat klaar om het Kindeke Jezus van de Maagd Maria over te nemen. Hij heeft een roodbruine krullenkop en een goudgele baard en een gouden ceintuur om zijn middel. Op de banderol zou zijn lofzang moeten staan, maar die is vervaagd, net als zijn gelaatstrekken. Het Renkums borduursel stelt sommigen nog steeds voor een raadsel. |
Dit borduursel zou dateren uit de tijd waarin Reinald IV en Maria van Gelre in Renkum het Onze Lieve Vrouwe-klooster stichtten en zij hier ter bedevaart heenging. De vraag of er verband bestaat tussen dit borduursel en het hertogelijk paar is voor de hertogin positief beantwoord
Zij is dankzij haar rood-blauw geschakeerde bourrelet onmiskenbaar herkend. Nu dit verband wel aangetoond is, komt de vraag of wij daadwerkelijk naar Reinald IV kijken over als achterhaald. Zijn blauwe rood gestreepte gewaad klopt immers met de kleuren van zijn blazoen? Zijn kroeskop en baard vragen wel om precedenten. |
Parochiekerk O.L.V. ten Hemelopneming, Renkum, collectie Museum Catharijneconvent te Utrecht. ABM t2060, Nederrijngebied, ca. 1400. Techniek: de ondergrond is van naturelkleurig linnen, waarop in uiteenlopende kleuren floszijde is geborduurd, meest in vlechtsteek. De bladeren en ranken in ingrijpsteek, de haren met knoopsteek en zandsteek. De teksten en gezichten zijn gewist. Externe deskundigen hebben bij de naamgeving van de steken twijfels. Een voorstel voor verdergaand, ook natuurwetenschappelijk onderzoek is in de maak.
|
Krullenkop en baard vragen om precedenten
Er zijn verschillende vragen gerezen bij de bestudering zoals de abnormale lengte van zijn gewaad; voetlang is ongebruikelijk, ook voor een hertog rond 1400. Daarbij vindt men de krullenkop en de baard nogal opvallende details. Kom je die in deze periode wel vaker tegen? |
Een nader onderzoek levert zowel in de wijdere omtrek van Nijmegen als in de kunsthistorische brandhaard van Dijon een hele serie redelijk overeenkomstige beelden op. Daarbij moeten we vaststellen dat dit zonder enige uitzondering Bijbelse figuren zijn: apostelen, profeten evangelisten en bij het Renkums borduursel het zestal engelen via de identieke knoopsgatborduursteken.
|
Apostel Petrus, vermoedelijk het restant van een groot Petrusbeeld St. Petrusgasthuis Arnhem
gesticht in 1401
Collectie Gemeentemuseum Arnhem
|
Conrad von Soest, één van de drie koningen, Maria-altaar ca. 1420, Dortmund (detail)
|
Apostel, kathedraal Straatsburg, vermoedelijk 1280 - 1300 vervaardigd uit een locale rode soort zandsteen
|
Detail van het Zwölf–Boten–Altar: St. Petrus met een nietbril, door Friedrich Herlin (1466). Stadtpfarrkirche St. Jakob in Rothenburg ob der Taube, Duitsland
|
|
|
|
In elke hoek van de rechthoek in het midden staat een engel met nimbus, erboven twee musicerende.
Gebrs Van Lymborch, Januariblad, Les Très Riches Heures, Ms 65, f1v, Chantilly, Musée Condé
Bij het Driekoningenbuffet zijn in dit detail vier personen zichtbaar met een vergelijkbare krullenkop
|
Vergeleken met de figuranten op het januariblad in het getijdenboek Les Très Riches Heures du duc de Berry past de krullenkop van de man in het borduursel in het modebeeld dat hier zichtbaar is gemaakt door de gebrs Van Lymborch. |
Een baard ontbreekt in de vier miniaturen verbeeld in Les Très Riches Heures. Bij beeldhouwwerk en in de schilderkunst in het Neder-Rijnse gebied komen in deze periode zulke baarden voor. Of een hertog in de Late Middeleeuwen in dit gebied zonder baard zou kunnen? |
Of Reinald IV van Gelre afgebeeld kan zijn in het Renkums borduursel blijft voorlopig onbeantwoord
2024-12-31
2024-12-31