Wapentableau

Wapentableau "Van der Capellen" in de Trouwzaal; op Ammersoyen

PIETATE et FORTIDUDINE : Door vroomheid en dapperheid

Wapentableau "Van der Capellen"

"Het Woud der Verwachting", onze levende geschiedenisgroep, is al tien jaar te gast op kasteel Ammersoyen. Heel vaak is sindsdien door het publiek gevraagd wat voor tableau er in de Kemenade hangt en ook waarom.

In 2012 zijn Wim Schmelzer en Max Mulder erin geslaagd om daar antwoord op te geven. Hun indrukwekkende analyse is op internet beschikbaar via de link die je kunt aanklikken op de interieurfoto met het wapentableau Van der Capellen in kasteel Ammersoyen of via de blauw gemaakte tekst alhier.

Daarmee is het antwoord op de eerste vraag gegeven. Maar de tweede is wat lastiger. De onderzoekers Schmelzer en Mulder houden het erop dat dit tableau voor de stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen te groot was om ergens anders te tentoon te stellen. Binnen de opengestelde kastelen zou dit een "noodoplossing" geweest zijn. Ammersoyen heeft géén directe banden met het geslacht Van der Capellen en daarmee was voor hen de kous af. Het zou gehangen kunnen hebben op "De Boedelhof" te Eefde, maar dat kasteel is op een bouwhuis na geheel verdwenen.

Het wapentableau geeft een ereboog weer. Een poort aan weerszijden, geflankeerd door twee pilaren. Boven de poort een cartouche. Over het geheel een balk met wapens. Bovenop deze balk tussen twee wapencollages, troont een figuur omringd door wapens en vaandels. Volgens de onderzoekers stelt deze figuur een vrouwelijke Liberté voor

Het geheim van Appeltern / grondlegger van de democratie in Nederland

Joan Derk van der Capellen tot den Pol, heer van Appeltern en Altforst

Abraham de Haen / Hendrik Spilman: 't Huis te Appeltheren, van den Maasdijk te zien 1732

Wapentableau uit 1769-1773

De heren Schmelzer en Mulder gaan er vanuit dat dit tableau in de jaren 1769-1773 tot stand gekomen is en op de Boedelhof heeft gehangen. Naar hun idee hangt het ten onrechte op Ammersoyen, maar ja waar niet is
verliest de keizer zijn recht.

Had het kasteel te Appeltern nog bestaan dan was het zo gek niet geweest om het daar op te hangen. Immers op dat kasteel woonde destijds Joan Derk van der Capellen tot den Pol, grondlegger van de democratie in Nederland. Een straatnaam in het dorp Appeltern, gelegen aan de noordelijkste kronkel van de Maas, herinnert in dezelfde bewoordingen aan zijn illustere inwoner. Hij was Heer van Appeltern en Altforst, ook Heer van Hagen bij Doetinchem en uiteraard van de Pol in Overijssel. Daaraan dankte hij zijn zetel in de Ridderschap van Overijssel. In Zwolle bevindt zich nog zijn woonhuis met in de voorgevel een bronzen plaquette geschonken door Amerikanen die dankbaar waren voor zijn onophoudelijke steun in hun strijd om zich te bevrijden van het Engelse koloniale bewind.

Ammersoyen als locatie voor het tableau

Joan Derk is geboren in Tiel en woonde ten huize van Van Bassenn, zijn grootvader van moeders kant. Zijn geboortehuis staat er nog. 's Zomers verbleef hij op de Wijenburg te Echteld. Toen hij oud genoeg was, ging hij in 's-Hertogenbosch naar de Latijnse School, wat wij nu gymnasium noemen. Na de dood van zijn vader werd hij Heer van Appeltern en Altforst. Hij ging in Utrecht studeren aan de Rijksuniversiteit en koos voor rechten. Familie van vaders kant woonde vooral in en rondom Zutphen. Leden van het geslacht Van der Capellen vond men destijds hoofdzakelijk in het oosten van Nederland, met name in Gelre, Sticht en Oversticht, en aangrenzende gebieden zoals het hertogdom Kleef.

Via de persoonlijke biografie van Joan Derk van der Capellen tot den Pol is het exposeren van dit immense wapentableau op kasteel Ammersoyen helemaal niet zo gek. Vanuit Ammersoyen ligt 's-Hertogenbosch op een boogschot afstand, ook Utrecht, Tiel, Appeltern en Altforst zijn redelijk bereikbaar. Een prima keuze dus.