Dagobert of faldistorium
Zetel met een geschiedenis van meer dan tweeduizend jaar
|
Zetel voor koningen en zelfs voor keizers
Bij het noenmaal op kasteel Ammersoyen kwamen de hertoginnen van Gelre en Brabant alsmede de hertog van Gelre op speciale zetels te zitten. Maar waarom?
Die zetel is qua vorm al in de Romeinse tijd ontstaan en is in de Middeleeuwen in brons voor de koningen van Frankrijk tot icoon verheven. Een afgeleid model is in de antiekhandel nog altijd in omloop en populair. 
Bronzen troon van Dagobert, basiliek Saint Denis,19de-eeuwse gravure.
Oudste vermelding "troon van Dagobert"
"Wij hebben de edele troon hersteld van de glorieuze koning Dagobert, waarop volgens traditie de koningen der Franken zaten, wanneer hun edellieden hen eer kwamen bewijzen, nadat zij bekleed waren met macht.
Dit deden wij uit erkenning van zijn verheven functie en vanwege de waarde van het werkstuk zelf." In Liber de rebus in administratione sua gestis (1145)
Bibliothèque nationale de France, liet Abt Suger van de Adbij Saint Denis (1122-1151) die passage noteren. |
Keizer op een Faldistorium (= vouwstoel). Tekening van Herman Maelwael (?) uit het Wapenboek Gelre. Sommige onderzoekers menen dat keizer Karel IV is afgebeeld. Klik voor info op de afb.
Keizer op een Faldistorium (= vouwstoel)
De Keizer- en Keurvorstentekening in het Wapenboek Gelre toont de keizer op een soortgelijke zetel. Deze tekening is aan Herman Maelwael toegeschreven. De Gebroeders van Lymborch hebben Karel de Grote afgebeeld op een troon van natuursteen in gotische vormen. De troon van de Keizer in de Dom van Aken heeft weer een andere vorm. Maar hun tekening van de Bespotting van Jezus toont weer dezelfde zetel. Nu blijkt de aartsbisschop van Trier al in de 14de eeuw zo'n zetel te bezitten, als Herman Maelwael en de Gebroeders van Lymborch hebben afgebeeld. Een eigentijdse afbeelding dateert van 1380. In de Codex Egberti (980-939) is aartsbisschop Egbert van Trier op exact dezelfde zetel afgebeeld. |
De Keizer en zijn Keurvorsten, Wapenboek Gelre Folio 26ro. toegeschreven aan Herman Maelwael.
Keizer en Keurvorstentekening uit Wapenboek Gelre
Sinds 1257 kiezen zeven keurvorsten de Rooms-koning van het Heilige Roomse Rijk. Links 3 geestelijke, rechts 3 wereldlijke keurvorsten. De aartsbisschoppen van Mainz, Trier en Keulen links. de keizer zelf is koning van Bohemen, de paltsgraaf aan de Rijn, de hertog van Saksen en de markgraaf van Brandenburg. Zo is door Keizer Karel IV in 1356 in de Gouden Bul vastgelegd. Het Faldistorium (= vouwstoel) van de aartsbisschop van Trier kan model gestaan hebben voor de zetel van de keizer. De Gebroeders van Lymborch tonen Jezus als bespotte koning op net zo'n zetel. Rechts staat een personage - klein afgebeeld - die als heraut kan worden beschouwd.
Sinds 1257 kiezen zeven keurvorsten de Rooms-koning van het Heilige Roomse Rijk. Links 3 geestelijke, rechts 3 wereldlijke keurvorsten. De aartsbisschoppen van Mainz, Trier en Keulen links. de keizer zelf is koning van Bohemen, de paltsgraaf aan de Rijn, de hertog van Saksen en de markgraaf van Brandenburg. Zo is door Keizer Karel IV in 1356 in de Gouden Bul vastgelegd. Het Faldistorium (= vouwstoel) van de aartsbisschop van Trier kan model gestaan hebben voor de zetel van de keizer. De Gebroeders van Lymborch tonen Jezus als bespotte koning op net zo'n zetel. Rechts staat een personage - klein afgebeeld - die als heraut kan worden beschouwd.
Bespotting van Christus, tekening in zilverstift en penseel, Gebroeders van Lymborch, vermoedelijk naar Johan Maelwael, 1400-1405. Collectie Statens Museum for Kunst, Den Kongelige Kobberstiksamling, Kopenhagen, GB 2971
|
Koning Jean II op de zetel van Dagobert
Jan II van Frankrijk, gezeten op een faldistorium bij de oprichting van de Orde van de Ster in 1351 op een miniatuur uit Grandes Chroniques de France, France (Paris), XIVe siècle. Paris, BnF, département des Manuscrits, Français 2813
|
Orde van de Ster
Jean II de Goede, koning van Frankrijk heeft in 1351 de Orde van de Ster heropgericht om een nieuwe eed van trouw met de Franse ridders te smeden. De oprichting vond plaats na de nederlaag tegen de Engelsen bij Crécy en was tevens bedoeld om de ridders discipline bij te brengen en te inspireren. Voor de toelating tot deze ridderorde moest men zich onderscheiden op het slagveld. Prestaties bij een riddertoernooien telden niet mee. Op de afbeelding die de heroprichting van de Orde van de Ster memoreert, zit koning Jean II op net zo'n vouwstoel (faldistorium) in de basiliek van Saint Denis De Franse koning Jan II telkens op een faldistorium die er toch wel anders uitziet dan Dagobert's troon.
|
Jan II van Frankrijk, gezeten op een faldistorium bij de oprichting van de Orde van de Ster in 1351 op een miniatuur uit Grandes Chroniques de France, France (Paris), XIVe siècle. Paris, BnF, département des Manuscrits, Français 2813
Romeins voorbeeld van een zogeheten curulische stoel: sella curulis, een ambtszetel voor hoge functionarissen. Dit reliëf uit het begin van de Chr. jaartelling bevindt zich in het Palazzo Massimo alla Terme.Klik op de foto voor info over de sella curulis uit Rome. Museum Het Valkhof in Nijmegen bezit er één uit de Romeinse tijd.
|
Faldistorium van de aartsbisschop van Trier, één van de 7 keurvorsten, zie afb. Keizer en Keurvorstentekening van Herman Maelwael (?). Klik voor meer info
|