Lantaarnmaker
Gudula overwon duivelse duisternis met goddelijk licht
|
Volgens de legende ging Goedele elke morgen naar de vroegmis. Onderweg blies de duivel haar lantaarn uit, maar op haar gebed ging de lantaarn weer branden.
Goedele is er heilig om verklaard. Een beperkt aantal kerken is aan Goedele gewijd en bekend onder haar Latijnse naam St. Gudula. De hoofdkerk van het aartsbisdom Mechelen in het hart van Brussel is aan Sint Michaël en St. Gudula gewijd. Kan Sophia van Berthout, Vrouwe van Mechelen, de eerste gemalin van graaf Reinoud II van Gelre, bij de keuze van St. Gudula als patroonheilige van de Grote Kerk in Lochem een rol gespeeld hebben? Feit is dat het Zutphense Kapittel van St. Walburg met deze kerk nauw verbonden was. In het kapittelarchief in Zutphen berust het meest complete handschrift van het St. Gudula Officie, dat in Brussel is ontstaan. Van haar gebeente bevindt zich de schedel in de Abdijkerk van de Benedictinessen in Eibingen bij Rüdesheim aan de Rijn in het bisdom Limburg en een beperkt aantal fragmenten in de Brusselse Kathedraal. Bovenstaand beeld van St.Gudula is te vinden in de Kathedraal in Brussel. Door tussenkomst van een engel zal de gedoofde lantaarn vast weer gaan branden. Dat Gudula gekroond is verwijst naar haar komaf, dochter van graaf Witger van Lotharingen, een Merovinger. |
Hans Dürr, Laternenmacher. Amb. 317. 2 Folio 155 verso (Mendel I). Die Hausbücher der Nürnberger Zwölfbrüderstiftungen.
|
Maken van een lantaarn
Het dodenboek bijgehouden door Mendelschen Zwölfbrüderstiftung bevat twee afbeeldingen van oude ambachtslieden eerder werkzaam bij de productie van lantaarns. Frits Hornrichter, overleden vóór 1414, maakte flinterdunne bladen van hoorn. Zo dun als papier van 100 / 120 gram. Die werden bij wijze van glas in de cylindrische lantaarns van metaal geplaatst. Ook Hans Dürr, lantaarnmaker, is in het Dodenboek afgebeeld, en overleed 4 januari 1536. Aan middeleeuwse lantaarns wijdt John Howe een bijdrage in Dragon The voice of the Company of Saint George, januari 1997 / no. 9 op basis van iconografisch onderzoek, omdat er nog te weinig materiaal uit archeologisch onderzoek tevoorschijn is gekomen. 
Fritz Hornrichter, † voor 1414. Amb. 317.2 Folio 15 verso (Mendel I). Die Hausbücher der Nürnberger Zwölfbrüderstiftungen.
|
Hoe maak je een replica lantaarn naar middeleeuws voorbeeld?
Originele 15de eeuwse lantaarn, Kulturen Museum Lund, Zuid-Zweden. De lantaarn mist het originele venster van hoorn.
Als voorbeeld diende een 15de-eeuwse Zweedse lantaarn uit het museum Kulturen in Lund in Zuid-Zweden. Het maken van zo'n lantaarn is een kwestie van vooral heel veel gehamer.
Op de foto zie je hoe het messing wordt verhit om daarna snel af te koelen in een emmer water. Zo wordt het materiaal zacht en laat het zich gemakkelijk vormen. Hoe meer het metaal moet worden vervormd, hoe belangrijker is het om het metaal zo af en toe op deze manier te behandelen. 
|
Is dit een lemniscaat van twee harten?
Tijdens het vormgeven van het
getordeerde kapje met cannelures is het messing wel zes maal verhit en afgekoeld in water om scheuren te voorkomen. Door het hameren wordt messing harder maar ook brosser. Hamer je te lang door, dan kunnen scheuren ontstaan. In het kapje worden gaten geboord om oververhitting te voorkomen als de kaars brandt, en natuurlijk om zuurstof toe te voeren. Alle onderdelen worden op maat gemaakt en versierd en daarna aan elkaar geklonken met messing klinknagels. Met een beiteltje zijn de patronen op het messing aan-gebracht, zoals op de foto is te zien. Klinknagels hameren staat op de foto rechtsonder. Afgebeeld zijn overwegend geometrische patronen zonder figuratieve voorstelling, maar wie weet schuilt daar meer achter. Hierboven nog een schets van de grote gravering in het messing. 
|
Replica lantaarn, ook van messing, inclusief het venster van hoorn. Zojuist vervaardigd zoals beschreven.
Het deurtje waarmee de lantaarn wordt gesloten, hangt simpelweg aan een paar stukken messing draad en sluit met een klik.
Het ruitje is van flinterdun en super heldere hoorn. Niet alle hoorn is geschikt want over het algemeen is hoorn nogal wolkig of te donker van kleur. Het hoorn is ingeklemd tussen het raamwerk van het deurtje. In de lantaarn bevindt zich een cilindervormig kokertje waar een dunne waskaars in kan staan. 
|