Keizer Karel IV getekend
Keizer- en Keurvorstentekening memoreert belening van hertogdom Gelre
Het Wapenboek Gelre lag laatst op deze bladzijde opengeslagen in het Rijksmuseum te Amsterdam en toonde ons Keizer Karel IV . Van links naar rechts zien we de bisschoppen van Keulen, Mainz en Trier. Rechts zien we de vier wereldlijke keurvorsten: de koning van Bohemen tevens markgraaf van Brandenburg, de hertog van Sachsen en de paltsgraaf van de Rijn. Rechts daarvoor een onbekende heraut, vermoedelijk Herman Maelwael, wapenkoning van Gulik. De tekening in liggend formaat wijkt in dat opzicht af van de wapenseries die dan volgen. KB Brussel.
Tussen keizer Karel IV en zijn zoon koning Wenzel van Bohemen zit koning Karel V van Frankrijk in 1378. Tijdens dit feestmaal verbeeldt een intermezzo de verovering van Jeruzalem door Godfried van Bouillon.
Grandes Chroniques de France BnF, Ms fr. 2813, fol. 473v
Van Gulik naar Parijs
De Keizer en keurvorstentekening is direct bij de eerste binding van het Wapenboek Gelre meegenomen, dus niet later ingevoegd. Toch is het merkwaardig dat deze qua formaat niet op het boek was afgestemd. Het vermoeden bestaat dat de liggende tekening is vervaardigd naar een elders aangebrachte muurschildering. Niettemin lijken de personages naar het leven afgebeeld, de keizer bijvoorbeeld wel heel broos. Bekend is dat na hij de belening van Gelre aan de 14-jarige Willem van Gulik naar Parijs is afgereisd. Daar werd hij door koning Charles V ontvangen samen met zijn zoon Wenceslas, koning van Bohemen en markgraaf van Brandenburg. Wenceslas was toen al tot Rooms-koning verkozen, beoogd opvolger van de oude keizer. Kort na zijn bezoek aan Parijs overleed Karel IV.
Duiding van de Keizer en Keurvorstentekening herzien
De Keizer- en keurvorstentekening heeft een prominente plaats vóór de wapenseries in het Wapenboek Gelre. Lang heeft men gedacht dat deze de verkiezing van Karel IV of de afkondiging van de Gouden Bul verbeeldde. Stufkens en Clemens ontdekten in de zomer van 2017 echter dat de tekening een geheel andere betekenis heeft. Sindsdien noemen zij de Keizer- en keurvorstentekening de Keizer en Gelretekening.
De tekening laat namelijk een belangrijke gebeurtenis uit de Gelderse geschiedenis zien: de beleningsceremonie van 1377. “Op dat moment beleent keizer Karel IV de 14-jarige Willem I van Gulik met het hertogdom Gelre",
vertelt Stufkens. “De Keizer had het huis Gulik nodig om zijn eigen positie binnen Europa veilig te stellen.”
Stufkens legt uit dat de tekening ook vanuit kunsthistorisch oogpunt bijzonder waardevol is. “De Keizer- en Gelretekening past in een eeuwenoude traditie waarin keizers altijd op een bepaalde manier werden afgebeeld. Tegelijkertijd is keizer Karel IV heel menselijk en realistisch weergegeven. Dat was uniek en baanbrekend voor die tijd.”
Ridders van Gelre
Op maandag 6 november 2017 was het Wapenboek Gelre te zien bij Omroep Gelderland.
In het historische televisieprogramma Ridders van Gelre komt de culturele bloeitijd van Gelre opnieuw tot leven. De Ridders bezochten de Maelwael tentoonstelling in het Rijksmuseum.
De aflevering is uitgezonden om 17:20 uur en daarna elk uur herhaald; zie uitzending gemist.