Het Woud der Verwachting
  • Nieuws
  • Welkom
  • Het Woud
    • Ben Wagenvoort afscheid
  • Agenda 2019
  • Ambachten
    • Alchemist
    • Bandweven >
      • Bandweven 2
    • Bode >
      • Bode te paard
    • Bontwerker
    • Boog maken
    • Borduurwerk >
      • Aalmoestasje
    • Geneeskruiden
    • Hoeden maken >
      • Robin Hood hoedje
    • Hout bewerken >
      • Kist maken
    • Juwelier
    • Koperslager >
      • Messing schotel
    • Lantaarnmaker
    • Leerwerk
    • Maliënmaker
    • Mandenmaker
    • Ondergoed
    • Pottenbakker >
      • Pelgrimshoorn
      • Pottenbakkersdraaischijf
      • Puntneus voor pottenkijkers
      • Steengoed
      • Vuurstolp
      • Voor hetere vuren staan
    • Riemensnijder
    • Schoenmaker >
      • Schoenen valkenier
    • Tekenaar met zilverstift
    • Tenten maken
    • Torenblazer
    • Trippenmaker
    • Tuigenmaker >
      • Harnachement 1
      • Harnachement 2
    • Wapensmid >
      • Replica
    • Weven
    • Wol verven
  • Ark van Noach
    • Le grand noir du Berry
    • Molossos >
      • Landseer
    • Natte neuzen
    • Nederlandse landgeit
    • Ouessant, fotogeniek schaap
    • Witte paarden parade
    • Twentse landgans
    • De zwarte prins
  • Educatief aanbod
    • Onze held in harnas
    • Spelenderwijs
    • Middeleeuwen in 3D
    • Het Woud in 3D-film
    • Vrouwen van Nu - Eefde
  • Erfgoedbreed
    • De eenhoorn achterna
    • Kruidentuin Stein
  • Evenementenarchief
    • Kostuumpresentatie
    • Terugblik AMB '18
    • De zot gekroond
    • Erepodium Maelwael >
      • Nijmegen bakermat
      • In vol ornaat
      • Maelwael in Rijksmuseum
      • Beeldhouwers voor Bourgogne
      • Sprakeloze monnik
    • Eendaags Pop-Up Museum
    • Ridders Oude Wand
    • Terugblik GvL '17 >
      • Terugblik 2 GvL '17
      • 2017 GvL - foto's
      • 2017 - Graafschap op GvL-festival
      • Dirk IV gaat mank
    • Terugblik AMB '17 >
      • Datura Medieval Music
      • leringh & vermaeck
      • Pinksteren-kasteeldagen
    • Handel en Hanze
    • 2016 GvLimburg Festival >
      • 2016 Gebr.v.Limburg - foto's
      • 2016 Blyde Incomst - foto's
      • 2016 GvL - hertogelijke garde
      • 2016 Druivenoogst - foto's
      • 2016 middeleeuwse smulparij - foto's
    • 2016-10-08 Gelredag / Koningsweg
    • 2016-10-07 Archeohotspot Arnhem
    • 2016 Ammersoyen Middeleeuws Bewoond >
      • AMB 2016
      • Spelen op Ammersoyen
      • Klinken op Johanna
      • Kinderspeurtocht
      • Verhalen op Ammersoyen
      • Duiven lossen
      • Tijdverdrijf op Ammersoyen
      • Jonkvrouw worden?
      • Hoe word je ridder?
    • 2015 GvLimburg Festival
    • 2015 - Welkom op Ammersoyen
    • 2013 Gebroeders van Limburg Festival
    • 2013 Loop der Tijden
    • 2013 Het blijft toch familie
    • 2013 Project Middeleeuwen
    • 2013 Kasteel Ammersoijen
  • Historie van Gelre
    • Elburg vesting >
      • 2018 Elburg - foto's
    • Slag van St. Hubert
    • Monnikhuizen
  • Maelwael Lymborch
    • Gebr.van Lymborch
    • Hernoemd tot Van Lymborch
    • Sergent d'armes.
  • Maria van Gelre
    • Biografie Marie d'Harcourt
    • Bruidsschat op de pof
    • Eelt op je knieën
    • Eerste Kerstdag
    • Engelen bij Maria
    • Gebedenboek Maria van Gelre
    • Hand van de meester
    • Hermelijn
    • Hofmakerij in Gelre
    • Hortus conclusus
    • Houppelande
    • Houppelande ontleed
    • Imitatio Mariae
    • Maria van Gelre's kerkschat
    • Onder de loep nemen
    • Pluim op je hoed
    • Reinald IV
    • Riem onder het hart
    • Rozet van parels
    • Ten voeten uit
    • Zo blank als sneeuw
  • Media
    • Maria's bruidskleed
    • Willem onderweg
    • Willem in harnas
    • Monnikhuizen in 3D
    • Ammersoyen 360°
    • List van de Rosmolen
  • Onderzoek
    • Stekeligheden
    • Vorstelijke bontmuts
    • Wat een kers niet vermag
    • Vlindermadonna van dichtbij
    • Elburg ideaalstad
    • Maria van Brabant
    • Gouden zegel Karel IV
    • bellenville ook gelders
    • honi soit qui mal y pense
    • Kroniek van Froissart
    • Het Middeleeuwse Banket
    • Festina lente
    • Henk Demoed
    • Laudate
    • Sint Nicolaas
  • Personages
    • Johanna, hertogin van Brabant
    • Hof van Gelre ± 1400
    • De Gezinde (het gezin) >
      • Willem, Hertog van Gelre en Gulik, Graaf van Zutphen >
        • Hertogelijk harnas verguld
        • Feestgewaad voor Willem van Gelre
        • Harnas voor Willem I
        • Goed gemutst of blootshoofds
        • Stadsrecht bevestigd in 1377
        • Rode schoenen
        • Pronkharnas voor Willem
      • Hertogin van Gelre en Gulik >
        • Hertogin Gelre verguld
        • Catharina's tresoor
      • Maria van Gulik >
        • Surcot ouvert voor Maryken
      • Jan met de Bellen
      • Maria van Arkel >
        • Verloving
      • Johanna van Cuyck
    • Raadsheren en echtgenotes >
      • Dirk IV
      • Willem IV >
        • Rob van Zijll de Jong
      • Vrouwe van Bronckhorst
    • Herauten >
      • Heraut Gelre
      • Heraut Gulik
      • Heraut Kleef
      • Wapenboek Bellenville
      • Kwartet van Herauten
      • Heraut Gelre in Bellenville
      • Heraut Gelre bekent kleur
    • Gewapend escorte >
      • Wapenschouw
      • Commandant Frederik
      • Gerard van Culemborg
      • Wimpeldrager
      • Je zult voor paal staan...
    • Nieuwjaar - januariblad >
      • Hondenmeester
    • Lenterit - meiblad >
      • Blazers van Berry
    • Hooioogst - juniblad >
      • Meesterlijk magazine in de maak
    • Valkenjacht - augustusblad >
      • De valkenier
      • Hondenmeester
    • Overige kalenderbladen
    • Ezelkaravaan >
      • Wijnoogst
      • Strontbrigade
      • Berry-ezels met vredesduiven naar Ammersoyen
    • Personeel >
      • Hofkapelaan >
        • Getijdenboek
        • Getijdenboek TEFAF (1)
        • Getijdenboek TEFAF (2)
        • The Tenschert Hours
        • Sandalen voor een bedelmonnik
        • Benardus' bril
      • Hofastroloog >
        • Betekenis van de astrologie en de rol van de astroloog in de Middeleeuwen
      • Kamenier
      • Waterdraagsters
  • Projecten 2005-18
    • Project 2012-15
  • Publicaties
    • Guillaume Machaut
    • Catalogus 'Ik, Maria van Gelre'
    • Maria van Gelre 1380-1429
    • Grondleggers schilderkunst
    • The making of... Magazine 600
    • Het verleden op je bord
    • Het Woud der Verwachting
    • De gebroeders Van Limburg
    • Edelman Bedelman
    • De hand van de meester
    • Op reis en aan tafel met Katherina van Kleef 1417
    • Kastelen in Gelderland
    • Middeleeuws koken >
      • Herleving ME keuken
  • Ridders van Gelre
    • Keizer Karel IV getekend
  • Symbolen van Gelre
    • De Draak van Gelre
    • Gelre's rode roos
    • Toernooihelm
    • Wapen Gelre & Gulik
    • Wapenmantel hertog Willem
  • Valkenjacht
    • Valken boven Ammersoyen
    • Catharina op valkenjacht
    • Jagen met vogels
  • Voor het noenmaal..
    • Noenmaal in het Paviljoen
    • Kookworkshop voor Ammersoyen
    • Pronkgerecht
    • Hertogelijk noenmaal
    • Tafelkleed met verhaal
    • Dragers met berrie
  • Donateur worden
  • Contact
  • Nieuwsbrief

Festina lente (= haast u langzaam) - geleidelijk bakproces te Zutphen


Vroegmiddeleeuwse pottenbakkersoven en experimentele archeologie

Foto
Foto
In deze pottenbakkersoven, waarvan de schoorsteen door het houten afdak steekt, vindt voor de derde keer een stook plaats van vroegmiddeleeuws aardewerk. Eén van de pottenbakkers plaatst de laatste potten.
In het intieme openluchtmuseum Erve Eme, dat Zutphen rijk is, staat een vroegmiddeleeuwse pottenbakkersoven. Deze oven is in 2015 naar ontwerp en onder regie van Rob van Zijll de Jong gebouwd. Hij is inmiddels drie keer gestookt, telkens met een lading nieuw vroegmiddeleeuws aardewerk. De eerste ovenstook was een oxiderende stook en de tweede een reducerende stook. Dat wil zeggen dat zij de oven de eerste keer langzaamaan lieten uitbranden, maar zuurstoftoevoer en afvoer niet waren afgesloten.
De tweede keer deed men dit wel en daardoor werd het aardewerk gesmoord. Het kwam blauwgrijs tot zwart verkleurd tevoorschijn.
Foto
De pottenbakkers hadden niet te klagen over publieke belangstelling op deze zonnige herfstdag.

Foto
​​Experimentele archeologie

​Op 16 oktober 2016 is de oven voor de derde keer gestookt. Ook ditmaal onderscheidt deze stook zich van de voorgaande door de gemaakte keuzes. Wij zullen die hierna beschrijven en illustreren met een serie foto's, waaruit de verschillen duidelijk worden. Het gaat opnieuw om experimentele archeologie in de praktijk. Mooi dat deze pottenbakkersoven sinds de bouw nu al voor de derde keer gestookt kon worden.
​​Diversiteit
​
Voor deze derde stook is een breed scala objecten ingebracht, vrijwel uitsluitend replica Merovingisch aardewerk. Het werd eigenhandig gedraaid door de experimenteel archeoloog en pottenbakker drs. Rob van Zijll de Jong, bijgestaan door Robert Wimmers en anderen. Naar functie en vorm is de variatie best groot. Bij de kleikeuze zien we ook verschillen: roodbakkend,
witbakkend, zwartbakkend en geelbakkend, veelal gemengd.
Offerpotje bij een hutpaal

​Curieus is de nabootsing van een bouwoffer uit een paalkuil van een hutkom, die men aantrof bij een opgraving op Eme. Het replica schaaltje, gezwart met mangaan & ijzeroxide, is gebaseerd op deze vondst die uit enkele scherven bestond. Het schaaltje zelf wordt gedateerd als laat-Romeins, de context is duidelijk Merovingisch. Eme lag oostelijk van het nieuwe Zutphense ziekenhuis, waar enkele huisplattegronden zijn vrij gelegd. 

Foto
​Stookbeleid

​Na het inruimen van de oven en het sluiten van de toegang aan de linkerzijde met losse stenen zijn ze begonnen met het stoken. Een blok tufsteen lag op de smalle kant horizontaal op twee losse stenen en sloot gedeeltelijk de vuurmond af. Het hout werd over de steen in de vuurmond gestoken.
Bij de verbranding ontstond een aanzuigende werking over de vloer van de oven.​ 
Aanvankelijk was het doel om de oven zelf droog te stoken en het vocht uit de bakproducten te verdampen en af te voeren.
Condens op brilleglazen

​De vuurmeester Rob van Zijll de Jong controleerde steeds of de lucht uit de schoorsteen nog vocht bevatte door zijn brilleglazen in de luchtstroom te houden.
Zolang zich condens op zijn brille- glazen vormde, bleef hij volharden in een gematigd stookbeleid.
Dit duurde van 11.00 tot ca. 14.00 uur. Toen pas kon hij vaststellen dat de uitstromende lucht vochtvrij was. ​Hij schatte de hitte in de oven op ca. 250° C. Daarna voerde hij de hoeveelheid hout voorzichtig op om niet het risico te lopen dat er producten zouden ploffen. 
Stralingswarmte

​Twee uur later begonnen zijn bakproducten te gloeien, hetgeen zichtbaar was via het kijkgat in de zijwand, die afgedicht was met de natte leem. Ook die leem droogde van lieverlede op en toen begon de oven zelf stralingswarmte af te geven. Rob van Zijll de Jong schatte de temperatuur in de oven op ca. 700° C. Het was nu zaak die temperatuur op te voeren tot ca. 800° C. en een kwartier lang op dat niveau te handhaven. Die temperatuur bereikte men om ca.
17.00 uur. Toen is de luchttoevoer
via de vuurmond afgesloten.
 


Foto
Resultaat in foto's van het bakproces na de opening van de oven op dinsdag 18 oktober 2016 


Foto
Colofon:
​​Foto's © Het Woud der Verwachting, 2016

Contact - Webmaster - Woudnieuws
  • Nieuws
  • Welkom
  • Het Woud
    • Ben Wagenvoort afscheid
  • Agenda 2019
  • Ambachten
    • Alchemist
    • Bandweven >
      • Bandweven 2
    • Bode >
      • Bode te paard
    • Bontwerker
    • Boog maken
    • Borduurwerk >
      • Aalmoestasje
    • Geneeskruiden
    • Hoeden maken >
      • Robin Hood hoedje
    • Hout bewerken >
      • Kist maken
    • Juwelier
    • Koperslager >
      • Messing schotel
    • Lantaarnmaker
    • Leerwerk
    • Maliënmaker
    • Mandenmaker
    • Ondergoed
    • Pottenbakker >
      • Pelgrimshoorn
      • Pottenbakkersdraaischijf
      • Puntneus voor pottenkijkers
      • Steengoed
      • Vuurstolp
      • Voor hetere vuren staan
    • Riemensnijder
    • Schoenmaker >
      • Schoenen valkenier
    • Tekenaar met zilverstift
    • Tenten maken
    • Torenblazer
    • Trippenmaker
    • Tuigenmaker >
      • Harnachement 1
      • Harnachement 2
    • Wapensmid >
      • Replica
    • Weven
    • Wol verven
  • Ark van Noach
    • Le grand noir du Berry
    • Molossos >
      • Landseer
    • Natte neuzen
    • Nederlandse landgeit
    • Ouessant, fotogeniek schaap
    • Witte paarden parade
    • Twentse landgans
    • De zwarte prins
  • Educatief aanbod
    • Onze held in harnas
    • Spelenderwijs
    • Middeleeuwen in 3D
    • Het Woud in 3D-film
    • Vrouwen van Nu - Eefde
  • Erfgoedbreed
    • De eenhoorn achterna
    • Kruidentuin Stein
  • Evenementenarchief
    • Kostuumpresentatie
    • Terugblik AMB '18
    • De zot gekroond
    • Erepodium Maelwael >
      • Nijmegen bakermat
      • In vol ornaat
      • Maelwael in Rijksmuseum
      • Beeldhouwers voor Bourgogne
      • Sprakeloze monnik
    • Eendaags Pop-Up Museum
    • Ridders Oude Wand
    • Terugblik GvL '17 >
      • Terugblik 2 GvL '17
      • 2017 GvL - foto's
      • 2017 - Graafschap op GvL-festival
      • Dirk IV gaat mank
    • Terugblik AMB '17 >
      • Datura Medieval Music
      • leringh & vermaeck
      • Pinksteren-kasteeldagen
    • Handel en Hanze
    • 2016 GvLimburg Festival >
      • 2016 Gebr.v.Limburg - foto's
      • 2016 Blyde Incomst - foto's
      • 2016 GvL - hertogelijke garde
      • 2016 Druivenoogst - foto's
      • 2016 middeleeuwse smulparij - foto's
    • 2016-10-08 Gelredag / Koningsweg
    • 2016-10-07 Archeohotspot Arnhem
    • 2016 Ammersoyen Middeleeuws Bewoond >
      • AMB 2016
      • Spelen op Ammersoyen
      • Klinken op Johanna
      • Kinderspeurtocht
      • Verhalen op Ammersoyen
      • Duiven lossen
      • Tijdverdrijf op Ammersoyen
      • Jonkvrouw worden?
      • Hoe word je ridder?
    • 2015 GvLimburg Festival
    • 2015 - Welkom op Ammersoyen
    • 2013 Gebroeders van Limburg Festival
    • 2013 Loop der Tijden
    • 2013 Het blijft toch familie
    • 2013 Project Middeleeuwen
    • 2013 Kasteel Ammersoijen
  • Historie van Gelre
    • Elburg vesting >
      • 2018 Elburg - foto's
    • Slag van St. Hubert
    • Monnikhuizen
  • Maelwael Lymborch
    • Gebr.van Lymborch
    • Hernoemd tot Van Lymborch
    • Sergent d'armes.
  • Maria van Gelre
    • Biografie Marie d'Harcourt
    • Bruidsschat op de pof
    • Eelt op je knieën
    • Eerste Kerstdag
    • Engelen bij Maria
    • Gebedenboek Maria van Gelre
    • Hand van de meester
    • Hermelijn
    • Hofmakerij in Gelre
    • Hortus conclusus
    • Houppelande
    • Houppelande ontleed
    • Imitatio Mariae
    • Maria van Gelre's kerkschat
    • Onder de loep nemen
    • Pluim op je hoed
    • Reinald IV
    • Riem onder het hart
    • Rozet van parels
    • Ten voeten uit
    • Zo blank als sneeuw
  • Media
    • Maria's bruidskleed
    • Willem onderweg
    • Willem in harnas
    • Monnikhuizen in 3D
    • Ammersoyen 360°
    • List van de Rosmolen
  • Onderzoek
    • Stekeligheden
    • Vorstelijke bontmuts
    • Wat een kers niet vermag
    • Vlindermadonna van dichtbij
    • Elburg ideaalstad
    • Maria van Brabant
    • Gouden zegel Karel IV
    • bellenville ook gelders
    • honi soit qui mal y pense
    • Kroniek van Froissart
    • Het Middeleeuwse Banket
    • Festina lente
    • Henk Demoed
    • Laudate
    • Sint Nicolaas
  • Personages
    • Johanna, hertogin van Brabant
    • Hof van Gelre ± 1400
    • De Gezinde (het gezin) >
      • Willem, Hertog van Gelre en Gulik, Graaf van Zutphen >
        • Hertogelijk harnas verguld
        • Feestgewaad voor Willem van Gelre
        • Harnas voor Willem I
        • Goed gemutst of blootshoofds
        • Stadsrecht bevestigd in 1377
        • Rode schoenen
        • Pronkharnas voor Willem
      • Hertogin van Gelre en Gulik >
        • Hertogin Gelre verguld
        • Catharina's tresoor
      • Maria van Gulik >
        • Surcot ouvert voor Maryken
      • Jan met de Bellen
      • Maria van Arkel >
        • Verloving
      • Johanna van Cuyck
    • Raadsheren en echtgenotes >
      • Dirk IV
      • Willem IV >
        • Rob van Zijll de Jong
      • Vrouwe van Bronckhorst
    • Herauten >
      • Heraut Gelre
      • Heraut Gulik
      • Heraut Kleef
      • Wapenboek Bellenville
      • Kwartet van Herauten
      • Heraut Gelre in Bellenville
      • Heraut Gelre bekent kleur
    • Gewapend escorte >
      • Wapenschouw
      • Commandant Frederik
      • Gerard van Culemborg
      • Wimpeldrager
      • Je zult voor paal staan...
    • Nieuwjaar - januariblad >
      • Hondenmeester
    • Lenterit - meiblad >
      • Blazers van Berry
    • Hooioogst - juniblad >
      • Meesterlijk magazine in de maak
    • Valkenjacht - augustusblad >
      • De valkenier
      • Hondenmeester
    • Overige kalenderbladen
    • Ezelkaravaan >
      • Wijnoogst
      • Strontbrigade
      • Berry-ezels met vredesduiven naar Ammersoyen
    • Personeel >
      • Hofkapelaan >
        • Getijdenboek
        • Getijdenboek TEFAF (1)
        • Getijdenboek TEFAF (2)
        • The Tenschert Hours
        • Sandalen voor een bedelmonnik
        • Benardus' bril
      • Hofastroloog >
        • Betekenis van de astrologie en de rol van de astroloog in de Middeleeuwen
      • Kamenier
      • Waterdraagsters
  • Projecten 2005-18
    • Project 2012-15
  • Publicaties
    • Guillaume Machaut
    • Catalogus 'Ik, Maria van Gelre'
    • Maria van Gelre 1380-1429
    • Grondleggers schilderkunst
    • The making of... Magazine 600
    • Het verleden op je bord
    • Het Woud der Verwachting
    • De gebroeders Van Limburg
    • Edelman Bedelman
    • De hand van de meester
    • Op reis en aan tafel met Katherina van Kleef 1417
    • Kastelen in Gelderland
    • Middeleeuws koken >
      • Herleving ME keuken
  • Ridders van Gelre
    • Keizer Karel IV getekend
  • Symbolen van Gelre
    • De Draak van Gelre
    • Gelre's rode roos
    • Toernooihelm
    • Wapen Gelre & Gulik
    • Wapenmantel hertog Willem
  • Valkenjacht
    • Valken boven Ammersoyen
    • Catharina op valkenjacht
    • Jagen met vogels
  • Voor het noenmaal..
    • Noenmaal in het Paviljoen
    • Kookworkshop voor Ammersoyen
    • Pronkgerecht
    • Hertogelijk noenmaal
    • Tafelkleed met verhaal
    • Dragers met berrie
  • Donateur worden
  • Contact
  • Nieuwsbrief