Surcot ouvert voor Maryken

Maria (Maryken) van Gulik is een bastaarddochter van Willem, hertog van Gelre. Dat zij een jonkvrouw is en nog ongehuwd, blijkt uit het feit dat zij het haar draagt zonder hoofdbedekking en bij voorkeur los. In de middeleeuwen wordt ook de Maagd Maria steevast met loshangend haar afgebeeld.

Haar jurk is van groene wol, afgezet met minivert, buikvachtjes van een bepaald soort eekhoorn (niet echt). Dit type jurk heet surcot ouvert, een mouwloze jurk die over een cotehardie wordt gedragen. Deze roze cotehardie is nauwsluitend en laat haar figuur fraai uitkomen, een jonkvrouw waardig. De roze stof van de cotehardie is van zijde en linnen.

De mouwloze surcot ouvert biedt een ruime inkijk op de bevallige contouren van de lieftallige jonkvrouw.

Niet zonder reden kregen die open mouwen de veelzeggende bijnaam hellegatsmouwen. Als bont heeft ons atelier niet voor origineel bont maar voor kunstbont gekozen, al ziet het er wel super echt uit.

Dit type jurk komt al in de 13de eeuw voor bij de hoogste adel in Europa en blijft in zwang tot eind 16de eeuw. De verdwijning zou te wijten zijn aan de invloed van boetepredikers, die vrouwen in verleidelijke kleding hel en verdoemenis aanzeggen.
Zo'n boeteprediker was de Minderbroeder pater Brugman, die ook in Nijmegen een gevierd spreker was. Aan hem danken we het spreekwoord:
praten als Brugman.

Afb. links: De verzoeking van Sint Antonius uit Les Belles Heures; collectie
Metropolitan Museum of Art. De vrouw rechts in een roze cotardie, draagt daarover een surcot ouvert, aan de binnenzijde kennelijk gevoerd met bont.
De zwarte staartjes doen aan hermelijn denken, maar waren ook imitatie.

Afb.links: Maria van Bourgondië (1457-1484) in surcot ouvert
Afb.onder: Surcot ouvert van groene wol voor Maria, dochter van Willem, hertog van Gelre en Gulik, graaf van Zutphen