Heroïsche heilige Judith ~ heldin van weleer
Christus tussen acht heiligen met Judith als eerste, retabel uit St. Maria in der Wiese, Soest (D), nu in Berlijn, Bode-Museum, Saal 111 Inventar-Nr. 1519
Judith in brigandine, gekroonde vorstin met een bontgevoerde mantel
|
Judith die Holofernes onthalsde
Dit vroege voorbeeld (1340-1350) van de brigandine hing in de Maria zur Wiese kerk te Soest, nu in Berlijn in het Bode-Museum. De jonkvrouw draagt het haar los, om haar hoofd de aureool en is als vorstin gekroond. De mantel is gevoerd met minivert. Het zwaard staat voor gerechtigheid. Daarmee heeft zij de onrechtmatige veroveraar Holofernes, de Assyrische krijgsheer onthoofd, na hem verleid te hebben met haar charmes en dronken gevoerd. Zij wist uit zijn legertent te ontsnappen, nam zijn hoofd mee in een zak en liet dat hoofd buiten aan de stadsmuur ophangen. Bij de aanval de dag erna zag zijn leger strijdlustige mannen tot hun ontzetting de kop van hun overleden aanvoerder boven de stadspoort hangen. Ze hadden hem in zijn tent rustig achtergelaten om na te genieten van zijn verovering van Judith, terwijl het omgekeerde was gebeurd. Zij had hem letterlijk een kopje kleiner gemaakt. Het boek Judith hoort bij de apocriefe boeken van de Bijbel, die de kerken van de Reformatie niet tot de Codex rekenen. Haar brigandine zie je ook bij gisants op tombes binnen het Heilige Roomse Rijk. Wat maakte haar zo populair dat zij zo vaak op bierkannen voorkomt? |
Judith, die generaal Holofernes verleidde, dronken voerde en eigenhandig het hoofd afsloeg. Toen de Assyriërs haar stad wilden overmeesteren en zijn hoofd ontdekten aan de stadsmuur, vluchtten zij uit angst. Oorspronkelijk in St. Maria zur Wiese te Soest, 1340-1350, nu Bode-Museum, Berlijn
|
Judith 'en reliëf' op een Schnelle (replica), vervaardigd naar 16de-eeuws voorbeeld door Aebele Trijsburg te Heerenveen, gebakken in een houtgestookte pottenbakkersoven op 't Holtslag te Barchem, 17 oktober 2022.
|
Snelle opmars van een rolmodel
Verbazingwekkend dat de heilige Judith met in de ene hand haar zwaard en in de andere het afgehakte hoofd van Holofernes snel populair werd als icoon op middeleeuwse bierkannen. De populariteit van Judith is vermeldenswaard en vergissingen zijn uitgesloten want in reliëf staat haar naam leesbaar op de plaquette. Op deze kan zelfs in drievoud, elders samen met Esther, Susanna, Lucretia of zelfs met Venus. Sommige vrouwen zijn moedig, deugdzaam of verleidelijk. Wat maakte haar zo populair, haar moed? Wou men zich moed indrinken? Of kan Holofernus' noodlottige drankzucht als spiegel voor de drinkebroer dienen en waarschuwen? Judith is zonder brigandine en toch gewapend. Zo'n kan van steengoed wordt vaak Snelle of Schnelle genoemd, ook de naam Tankard kom je tegen. Als productiecentra zijn Siegburg en Raeren bekend, plaatsen gelegen in het Rijn-- & Maasgebied alom bekend door de productie van steengoed en aardewerk. Tinnen deksels daarentegen liet men in Augsburg produceren. Producten uit het Rijn- & Maasgebied werden per schip naar de Lage Landen gevaren, vanuit die schepen aan wal gebracht en daar verkocht op de 'Kannenmarkt', die men vooral in steden langs de grote rivieren aantrof. |