Leerwerk

Zwaard en schede
Het smeden van een replica 15de-eeuws zwaard is vandaag de dag nauwelijks nog uitzonderlijk.
Het reproduceren van een middeleeuwse schede is dat wel. Het is vooral lastig om aan
bruikbare informatie over originele schedes te komen.

Fase 1
De kern van de schede bestaat uit twee dunne houten planken. De omtrek van het zwaardlemmet wordt op beide planken nauwgezet gekopieerd om de vorm vervolgens zo exact mogelijk uit te beitelen.

Fase 2
Als dat is gebeurd en de planken worden in de juiste positie op elkaar gelegd, dan ontstaat een holte waar het zwaard precies in past. Nu kan ook de buitenkant van de schede worden afgewerkt zodat het hout overal even dun is. De delen worden verlijmd en het hout wordt glad geschuurd.

Over het systeem van ophanging van het zwaard en de schede aan de riem om het middel van de drager gaf een middeleeuwse bodemvondst van messing een aanknopingspunt!

Kunsthistorisches Museum Wenen A141 Ceremonieel zwaard en zwaardschede van de Rector van de Republiek Ragusa, 1466

Fase 3
Nu wordt er een laag linnen om het hout heen gelijmd met een dierlijke lijm, beenderlijm in dit geval en als dit droog is wordt het overtrokken met een laagje dun plantaardig gelooid leer.

Fase 4
Op het leer kan beslag worden aangebracht, een eigen fabricaat van messing. Ook de manier waarop het zwaard aan de riem komt te hangen, is onderzocht.
In dit geval is gekozen voor een sleuf aan de achterkant van het bovenste beslagstuk.

Authentiek middeleeuws beslag van een zwaard- of dolkschede, voorbeeld voor een messing replica.

Bronnen
Het bleek een hele onderneming om zo'n middeleeuwse schede
naar beste weten te realiseren.
Het bereikte resultaat is het gevolg van een doelgerichte aanpak, het aaneen knopen van uiteenlopende bronnen. Of alle elementen aldus samengevoegd kloppen met de werkelijkheid is nog maar de vraag. De bronnen die opgespoord zijn, gaven wel een beetje maar nooit sluitende informatie.

Koning Charles V van Frankrijk vooraf gegaan door de drager van zijn ceremonieel zwaard in de schede, dat onze wapensmid als voorbeeld heeft gediend.

Fase 5
Het leer wordt versierd met stempelingen. Plantaardig gelooid leer heeft de prettige eigenschap dat het de vorm van een stempel gemakkelijk aanneemt, vooral als het stempel heet is.

Fase 6
De gestempelde vormen worden ingevuld met bladgoud en het leer wordt verzadigd met gesmolten bijenwas. Dit beschermt het leer en geeft het een donkere kleur. Verschillende oliën kunnen hier ook voor worden gebruikt, maar die harden minder snel uit.

Laat 15de-eeuwse Oostenrijkse schede, bij de kruisiging van Christus, Meester van het Schottenaltaar.

Zwaard en zwaardschede van Edward of Woodstock (1330-1376), bijgenaamd The Black Prince, Westminster